Sali, salit, salita

SALI, SALIT, SALITA

sumasali ako sa pagtula

dahil iyan ang bisyo ko't gawa

salitan man ang mga salita

patuloy na kakatha't kakatha

madalas sa kisame tititig

nagbabakasakaling pumintig

ang mga salitang nakakabig

upang akin yaong isatinig

anumang paksa'y pagninilayan

isyu ng bata't kababaihan

hustisya't pantaong karapatan

manggagawa't ipinaglalaban

itayo'y lipunang makatao

bawat pakikibaka'y prinsipyo

sa bawat salita'y may diskurso

bawat usad ng pluma'y may kwento

- gregoriovbituinjr.

01.22.2025

Iras at agas-as

IRAS AT AGAS-AS

bagamat narinig ko na sa lalawigan

pag di ginagamit ay di na matandaan

may salitang sa krosword ko unang nalaman

palibhasa'y tanong na dapat masagutan

Siyam Pahalang - 'Paggawa ng asin': IRAS

sa Dalawampu't Tatlo Pababa: AGAS-AS

yaong 'Ingay ng hangin', buti't nawawatas

nitong diwa't wastong sagot ay nakakatas

IRAS at AGAS-AS, malalim na salita

na nang mabatid ay ginamit na sa tula

wala man ang talasalitaan kong sadya

ay nasagot pa rin ang hanap na kataga

kasi naman ay palaisipan ang hilig

pagmamasdan ang krosword, sadyang nakatitig

mata, diwa't pluma, walang galaw ang bibig

at pag nabuo animo'y nakapanlupig

- gregoriovbituinjr.

01.21.2025

* krosword mula sa Pilipino Star Ngayon, 12.16.2024, p.10

Sana'y wala nang EJK

SANA'Y WALA NANG EJK

sana, pag-salvage ay mawala na

at walang sinasalbahe sana

sana due process ay umiral pa

sana walang short cut sa hustisya

extrajudicial killings, itigil

paraang ganito'y mapaniil

pagkat due process ay sinusupil

sana ito'y tuluyang mapigil

sinuman ang maysala, kasuhan

at ikulong ang napatunayan

huwag idaan sa pamamaslang

pagkat lahat ay may karapatan

pairalin ang wastong proseso

at hanapin kung anong totoo

ang kriminal ay ikalaboso

ang inosente'y palayain mo

pairalin due process sa bansa

ngunit kung papatayin kang sadya

ng mga pusakal o sugapa

sarili'y ipagtanggol mong kusa

- gregoriovbituinjr.

01.21.2025

Bente pesos na ang tatlong pirasong tuyo

BENTE PESOS NA ANG TATLONG PIRASONG TUYO

bibilhin ko sana'y tsamporado

na bente singko pesos ang presyo

ubos na, nagtuyo na lang ako

bente pesos ang tatlong piraso

luto na iyon sa pinagbilhan

na aking inulam sa agahan

na sinawsaw ko sa suka't bawang

sagot din sa tiyang kumakalam

ngunit kaymahal na ng halaga

ang tatlong tuyo'y bente pesos na

kamatis nga, sampu bawat isa

presyo'y tumataas nang talaga

kung sa gutom, mata'y lumalabo

ngayon, gutom ko'y agad naglaho

sa pagkain nama'y di maluho

mabusog lang, ayos kahit tuyo

- gregoriovbituinjr.

01.21.2025

Katha lang ng katha

KATHA LANG NG KATHA

katha lang ng katha

ang abang makata

anuman ang paksa

kanyang itutula

sulat lang ng sulat

ang makatang mulat

anuman ang ulat

na sumasambulat

isinasatitik

ang anumang hibik

gamit ang panitik

kahit walang imik

pag may masasabi

araw man o gabi

kakathang maigi

yaong nalilimi

pluma'y gagamitin

upang bumanat din

trapo'y kastiguhin

kuhila'y lupigin

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

Sino o alin ang nasunog?

SINO O ALIN ANG NASUNOG?

basahin, swimmer ba ang nasunog?

ayon sa pamagat ng balita

o sampung medalya ang nasunog?

kung ulat ay aalaming sadya

basahin: "ng swimmer na nasunog"

at hindi sampung Olympic medal

di na typo kundi grammar error

malinaw pag binasa ang ulat

na papalitan daw ng I.O.C.

ang sampung nasunog na medalya

batid ko na, Oh, I See! (OIC)

kaya titulo'y ayusin sana

dapat ulat ay pinamagatan

ng "nasunog na sampung Olympic

medal ng swimmer ay papalitan

ng IOC" yaong natititik

sana inaayos ang titulo

bago pa ilathala ang ulat

upang di rin naman makalito

sa masang nagbabasa ring sukat

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

* mula sa ulat sa pahayagang Bulgar, Enero 15, 2025, p.12

* IOC - International Olympic Committee

Nika Juris Nicolas, wagi sa Prague chessfest

NIKA JURIS NICOLAS, WAGI SA PRAGUE CHESSFEST

edad dose anyos lamang si Nika Juris

subalit muling nag-uwi ng karangalan

para sa bansa nang maka-second place finish

sa Prague chessfest, nagwagi sa kanyang laban

nakakuha siya roon ng pitong puntos

anim ang kanyang panalo, dalawa't tabla

isang talo, ngunit isang punto ang kapos

upang kanyang maungusan ang nangunguna

tandaan ang ngalang Nika Juris Nicolas

lalo't nasikwat niya ang best female player

bata pa'y kinatawan na ng Pilipinas

number one pa sa ELO rating ang chess master

ituloy mo lang, Nika, kamtin ang tagumpay

sa iyo, kami'y taasnoong nagpupugay

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante, Enero 19, 2025, p.8

Remark Bartolome, kampyon sa Bangkok chess

REMARK BARTOLOME, KAMPYON SA BANGKOK CHESS

nagkampyon ang kababayang si Remark Bartolome

sa Rooky Monthly Standard FIDE Rated chess tournament

sa Bangkok, Thailand, Pinoy na maipagmamalaki

sa larangan ng chess dahil sa pambihirang talent

naitala ni Bartolome ay four point five puntos

kaya nanguna siya sa paligsahan bagaman

kasalo sa tuktok si Robert Suelo ng Laos

na isang Pinoy rin ngunit Laos ang kinatawan

ngunit matapos ang tie break, si Remark ang nagkampyon

sa tunggaliang merong time format na sixty minute

plus thirty second increment, nagtagumpay sa misyon

ang Pinoy woodpusher na bandila ng bansa'y bitbit

sa iyo, Remark Bartolome, kami'y nagpupugay

sa ipinakita mong determinasyon at husay

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante, Enero 14, 2025, p.8

Kakanggata, pinakadiwa

KAKANGGATA, PINAKADIWA

tanong sa palaisipan: Pinakadiwa

dalawampu't siyam pahalang ang salita

lumabas na sagot doon ay: kakanggata

na katas ng niyog mula sa unang piga

yaong unang piga ang pinakamalapot

na katas ng niyog mula pinong pagkudkod

ng kakaning puti mula sariwang niyog

na gamit sa pagluluto, pinakabuod

malaking hamon ang palaisipang iyon

sadyang matalinghaga ang nasabing tanong

ngunit nababatid ng makatang tumugon

kakanggata yaong pinakadiwa niyon

bago't dagdag kaalaman para sa akin

upang iukit sa tulang malimit gawin

kakanggata yaong esensyang hahanapin

o kaya naman ay kakapain sa dilim

- gregoriovbituinjr.

01.19.2025

* mula sa pahayagang Abante, Enero 19, 2025, p.7

Ang bago kong radyo

ANG BAGO KONG RADYO

bumili ako ng bagong radyo

presyo'y walang limang daang piso

panlaban sa pagkaaburido

pampaginhawa rin ng huwisyo

mga balita'y pinakikinggan

talakayan at katatawanan

at kung mayroon lang balagtasan

igagawi ang talapihitan

isa ako sa tagapakinig

ng mga kantang kaibig-ibig

kundiman, rap, folk, rock, DJ at gig

katutubo man at pandaigdig

dula'y pakikinggang walang puknat

pati ulat saanman nagbuhat

sa aking bagong radyo, salamat

diwa'y palagay sa nadalumat

- gregoriovbituinjr.

01.19.2025

Paslit dumugo ang mata sa cellphone

PASLIT DUMUGO ANG MATA SA CELLPHONE

"kaka-cellphone mo 'yan!" sabi lagi sa radyo

pag patalastas o patawa ng payaso

naalala ko dahil sa ulat sa dyaryo:

"Paslit dumugo ang mata sa cellphone," naku!

dumugo ang mata dahil sa sa pagkababad

sa paglalaro sa cellphone ng mga game app

batay umano sa karanasan ng anak

ng isang inang nababahala ngang ganap

na sa layer daw ng mata'y may iritasyon

na sanhi ay exposure sa sobrang radyasyon

ngunit ayon sa isang doktor, sanhi yaon

ng sintomas na may dengue ang batang iyon

kaya nilimitahan agad ang paggamit

ng anak ng cellphone o ng anumang gadget

na sa ibang magulang ay kanya ring hirit

mabuti't maayos na ang anak sa sakit

- gregoriovbituinjr.

01.19.2025

* tula batay sa ulat sa pahayagang Abante Tonite, Enero 18, 2025, tampok na balita (hedlayn) at pahina 2    

Tampipì

TAMPIPÌ

sa krosword ko lang muling nakita
ang salitang kaytagal nawalâ
sa aking isip ngunit kayganda
upang maisama sa pagtulâ

labimpito pahalang: bagahe
at naging sagot ko ay: TAMPIPÌ
kaylalim na Tagalog kung tingni
na kaysarap bigkasin ng labì

sa Batangas ko unang narinig
sa lalawigan ng aking tatay
tampipì ang lagayan ng damit
maleta o bagahe ngang tunay

nababalikan ang nakaraan
sa nawalang salitang ganito
ay, salamat sa palaisipan
muling napapaalala ito

- gregoriovbituinjr.
01.18.2024

* krosword mula pahayagang Pilipino Star Ngayon, Enero 16, 2024, p.10

Isa na namang kasabihan

ISA NA NAMANG KASABIHAN

animo'y makatang nagsalita

yaong kolumnista sa balita:

"Sa matuwid na pangangasiwa,

mabubura ang 'tamang hinala'!"

makabuluhan ang kasabihan

sa mga isyu niyang tinuran

paano ba pagtitiwalaan

ng madla iyang pamahalaan

tatlong ayuda'y tinurang kagyat

ang TUPAD, A.I.C.S. at AKAP

baka magamit ng trapong bundat

sa pulitika't kunwang paglingap

upang manalo lang sa eleksyon

lalong magkaroon ang mayroon

paano pipigilan ang gayon?

talagang ito'y malaking hamon

gahamang trapo'y dapat iwaksi

dangal ng dukha'y h'wag ipagbili

subalit kung sa gutom sakbibi

dalita ba'y ating masisisi?

paano tutulungan ang dukha

kung walang ayudang mapapala

lipunang ito'y palitang sadya

ito ang aking nasasadiwa

- gregoriovbituinjr.

01.17.2025

* mula sa kolum sa pahayagang Pang-Masa, Enero 17, 2025, p.3

* TUPAD - Tulong Pangkabuhayan sa Disadvantage

* AICS - Assistance to Individuals in Crisis

* AKAP - Ayuda para sa Kinakapos Ang Kita Program

Prayoridad

PRAYORIDAD

kayrami kong prayoridad na iniisip

na kinakayang dalhin ang anumang bitbit

pangalagaan ang misis na nagkasakit

pagbabasa ng dyaryo't librong nahahagip

pagsusulat sa Taliba ng Maralita

publikasyon ng KPML, nalathala

roon ang mga isyu at laban ng dukha

pati isyu't tindig ng uring manggagawa

talagang wala nang panahon sa inuman

mayroon sa rali, inuuna'y tahanan

gawaing bahay, luto, laba, kalinisan

pagkatha ng nobela'y pinaghahandaan

katha ng katha ng sanaysay, tula't kwento

pahinga'y sudoku't pagbabasa ng libro

sa ganyan umiinog ang munti kong mundo

sa pamilya, sa Taliba't kakathain ko

- gregoriovbituinjr.

01.17.2025

* KPML - Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod

Edad 6, ginahasa ng edad 8 at 10, anang ulat

 

EDAD 6, GINAHASA NG EDAD 8 AT 10, ANANG ULAT

ano't mga bata pa'y nanggahasa

pinagtripan ang kapwa nila bata

sa magulang ba'y anong natutunan

bakit mga bata'y napabayaan

ginawa nila'y karima-rimarim

bakit ba nagawa ang gayong krimen

napanood kaya nilang nagse-sex

ang magulang, sa pornhub, o triple X

suspek na dalawang batang lalaki

hinila't ginahasa ang babae

nang batang babae'y umuwing bahay

nagsumbong sa ina't nagpa-barangay

nasabing mga suspek ay nahuli

at dinala sa DSWD

marahil doon lang, di mapipiit

dahil sa edad nilang mga paslit

anong nangyayari sa ating mundo?

dignidad ng kapwa ba'y naglalaho?

mga bata pa'y nagiging marahas

ano ang kulang? edukasyon? batas?

- gregoriovbituinjr.

01.16.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Enero 16, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

Pagpili ng wastong salita

PAGPILI NG WASTONG SALITA

pagpili ng wastong salita
ay dapat gawin nating kusa
hindi iyang pagtutungayaw
na pag tumarak ay balaraw

wastong salita ang piliin
kapwa mo'y huwag lalaitin
porke mayaman ka't may datung
ay magaling ka na't marunong

huwag kang mapagsamantala
na ang kapwa mo'y minumura
magsalita ng mahinahon
mga problema'y may solusyon

ang maling salita'y masakit
lalo't ikaw ang nilalait
ang wastong salita'y respeto
at salamin ng pagkatao

- gregoriovbituinjr.
01.16.2025

* litrato mula sa Daang Onyx, malapit sa Dagonoy Market sa Maynila

Pagbabasa ng kwentong OFW

PAGBABASA NG KWENTONG OFW

sabik din akong magbasa ng mga kwento

hinggil sa tunay na buhay, dukha, obrero

lalo na't aklat hinggil sa OFW

na minsan na ring sa Japan naranasan ko

nag-anim na buwan ako sa Hanamaki

na isang lungsod sa probinsya ng Iwate

alaala yaong sa buhay ko'y sakbibi

bago pa sa lansangan ay makapagrali

bagamat nakarating din ng ibang bayan

sa Thailand, Burma, at bumalik muling Thailand

bagamat sa Guangzhou, Tsina ay nilapagan

sa Pransya'y higit sambuwang Climate Walk naman

nais kong OFW'y kapanayamin

obrero sa piketlayn ay makausap din

upang maging bahagi ng aking sulatin

at maging paksa sa nobelang susulatin

- gregoriovbituinjr.

01.15.2025

Dalawang pagpapatiwakal

DALAWANG NAGPATIWAKAL

anong tindi ng balita sa Pang-Masa kahapon:

miyembro ng LGBTQIA+ ang naglason

ama at edad apat na anak ang nakabigti

sa inupahang apartment sa Lungsod ng Makati

ang una'y nasa cadaver bag ngunit may suicide note

na umano'y napagod nang maghanap ng trabaho

nagsawa na ba sa buhay? aba'y nakakatakot!

nang matagpuan siya'y nangalingasaw sa condo

ang anak at apo'y pinuntahan ng mag-asawa

upang anak nilang may depresyon ay kamustahin

subalit sila'y nabigla sa kanilang nakita

wala nang buhay ang apo't anak nila nang datnin

bakit pagpapatiwakal ang nakitang lulutas?

sa mga problema't winawakasan ang sarili?

nakalulungkot kahit may Mental Health Act na batas

patibayin pa ang batas upang di na mangyari

mapipigil ba ng batas ang pagpapakamatay?

o sariling desisyon nilang ito'y di mapigil?

o baka wala na silang makausap na tunay?

upang problema'y malutas? sarili'y kinikitil

- gregoriovbituinjr.

01.15.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Enero 14, 2025

* Republic Act No. 11036 - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, na mas kilala ring Mental Health Act

Ramboletra

RAMBOLETRA

may nabuo sa ramboletra

mga salitang SOURCE at COURSE na

S at C ay nagsalitan ba

nilalaro pag nag-iisa

sa nilatag na mga titik

ilang salitang maiisip

o mabubuo mo ng sabik

na sa diwa mo'y nakasilid

nilalaro sa app ng selpon

tila iyan ay isang misyon

na sa diwa ko'y humahamon

paano masasagot iyon

salamat at may ganitong app

na sa puso'y nakagagalak

kung lalasahan mo'y masarap

parang alak na nakaimbak

- gregoriovbituinjr.

01.15.2025

Pagsasama ng maluwat

PAGSASAMA NG MALUWAT

magkasama tayo sa hirap,

sa ginhawa't pinapangarap

ang bawat isa'y lumilingap

at buong pusong tinatanggap

kaya tayo'y naritong buo

at tinutupad ang pangako

na habambuhay na pagsuyo

sa pag-ibig ay di mabigo

pagmamahalan daw na tapat

ay pagsasama ng maluwat

sakaling mayroong manumbat

ay magkasundo pa rin dapat

bawat isa'y iniintindi

kahit sa bayan nagsisilbi

iyan ang aking masasabi

sa asawang laging katabi

- gregoriovbituinjr.

01.14.2025