Tagimpan

TAGIMPAN

pawang ilusyon, pulos tagimpan

na sa ating mata'y mapanlinlang

iyon ang tingin mo pag minasdan

subalit sa kanya'y iba naman

totoo'y iba sa iyong malay

namamalikmata ka bang tunay

ibang naisip kaysa nanilay

may kuro-kuro'y di mapalagay

minsan, depende kung nasaan ka

ang kita ng iba'y di mo kita

kaya di agad makapagpasya

kaya problema'y suriin muna

ang akala mong magandang dilag

pulos kolorete pala't libag

tila siya'y may satagabulag

muntik nang ang puso mo'y mabihag

akala mo'y lolo mo'y naroon

iyon pala ang sa kanto'y maton

akala mo'y kung sinong simaron

kukursunadahin ka paglaon

akala mo'y pera na ang hawak

aba'y naging bato pa ang linsyak

kausap mo pala'y ibang utak

buti na lang, di ka napahamak

minsan, mandaraya ang paningin

ibubulid ka pala sa dilim

damhin ang di sukat akalain

lalo't tagimpan nang di manimdim

- gregoriovbituinjr.

05.31.2022

* tagimpan - ilusyon, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1202

Soneto 29

SONETO 29

ni William Shakespeare

malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

20 pantig bawat taludtod (tugmaang abab-cdcd-efef-gg)

Pag kahiya-hiya yaring palad / at sa mga mata pa ng madla,

Ay mag-isa kong ipinanaghoy / yaring marawal na kalagayan,

At ang langit ay magulo't bingi / sa aking walang kwentang pagluha,

At itong sarili'y pinagmasdan, / at sinumpa yaring kapalaran.

Na isang pag-asang umaapaw / ang ninanais kong magkaroon,

Nilarawang tulad niya, tulad / niyang ang mga katoto'y angkin,

Hangad ang sining ng taong ito / at yaong sakop ng taong iyon,

Kung saan aking tinatamasa / kahit paano'y kasiyahan din;

Datapwat sa pag-alalang ito'y / halos sarili na'y hinahamak,

Mapalad nga't inaalala ka, / pati na yaring kalagayan ko,

Na tulad ng isang ibong lagsing / sa pagputok ng araw sumikat

Mula mundong mapanglaw, inawit / sa pinto ng langit yaong himno;

Tungo sa matamis kong pagsintang / tanda ko'y dulot ng yamang iwi

Na lagay ko'y ayokong baguhin / maging sa harap ng mga hari.

05.30.2022

Tugmaan batay sa aralin sa katutubong pagtula:

abab - patinig na may impit a; katinig na mahina a;

cdcd - katinig na mahina o; katinig na mahina i;

efef - katinig na malakas a; patinig na walang impit o;

gg - patinig na may impit i.

Talasalitaan:

ibong lagsing - lark, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahinga 661.

SONNET 29

from the book The Sonnets, by William Shakespeare, Collins Classics

When in disgrace with Fortune and men's eyes,

I all alone beweep my outcast state,

And trouble deaf heaven with my bootless cries,

And look upon myself, and curse my fate,

Wishing me like to one more rich in hope,

Featur'd like him, like him with friends possess'd,

Desiring this man's art, and that man's scope,

With what I most enjoy contested least;

Yet in these thoughts myself almost despising,

Haply I think on thee, and then my state,

Like to the lark at break of day arising

From sullen earth, sings hymns at heaven's gate;

For thy sweet love rememb'red such wealth brings

That then I scorn to change my state with kings.

Pagmumuni

PAGMUMUNI

nakatitig muli sa kawalan

nakatingala sa kalangitan

nangyayari sa kasalukuyan

ay may ugnay sa kinabukasan

ang tubig sa aplaya'y mababaw

ramdam ng katawan ko ang ginaw

unang punta ko lang sa Anilao

ngunit kayrami ko nang nahalaw

aralin sa dinaluhang pulong

sa zero-waste na malaking tulong

nakasalamuha'y marurunong

nagbahagi ng kanilang dunong

dinig ko ang alon sa aplaya

tila dinuduyan ang pandama

buti na lang, kasama ang sinta

nagtampisaw doong buong saya

- gregoriovbituinjr.

05.29.2022

Sa Anilao

SA ANILAO

gumaling sa tubig ng Anilao

ang matagal kong inindang pilay

sa balikat, kaytagal nang ngalay

na akin ngayong naigagalaw

O, maraming salamat sa dagat

sa nakagaling na tubig-alat

naitataas na ang balikat

na dati'y masakit kung iangat

at sa wakas ay nailatag ko

sa pulong ng zero waste ang isyu

lalo na't yosibrik kong proyekto

nang malutas ang upos na ito

kahit papaano'y may pumansin

proyekto kong munti'y dininig din

sa ka-adbokasya'y naitanim

ang isang isyung dapat lutasin

imbitado'y si misis sa pulong

at ako'y salimpusa lang doon

subalit sumama na sa layon

na yosibrik man ay makatulong

O, Anilao, salamat pong muli

sa pulong natalakay ang mithi

balikat pa'y gumaling ng sidhi

habang masid, kariktan mong lunti

- gregoriovbituinjr.

05.29.2022

* dumalo ang makatang gala sa dalawang araw na pulong ng Zero Waste Philippines, Inc. (ZWPI) sa Anilao, Mabini, Batangas, Mayo 28-29, 2022

* litratong kuha ni misis

Tag-ulan na

TAG-ULAN NA

kagabi, ngayong gabi

umulan ng malakas

sa bubong ay kaytindi

tila ba nandarahas

misis ay nagbunganga

nang nagkalat ang plastik

na basurang binaha

sa kalsadang nagputik

nagugulumihanan

sa nasalantang gamit

binaha kasi naman

tiyan na'y naghihigpit

ngayon nga'y tag-ulan na

kaya kita'y mag-ingat

baka maabutan pa

ng tabsing na kay-alat

- gregoriovbituinjr.

05.27.2022

Gamugamo

GAMUGAMO

pinatay ko ang ilaw sa silid

nang gamugamo'y nangaglipana

kaya di na sa atin nalingid

na ulang matindi'y daratal na

ganoon sila, aking napansin

binuksan ko ang ilaw sa banyo

kawan silang nagsisuguran din

at bombilya'y pinutakting todo

lumabas muna ako ng bahay

kayrami rin sa ilaw ng poste

tila nagpipyesta silang tunay

sa nadamang laya ngayong gabi

at maya-maya lang ay umulan

naisipan kong agad umuwi

ang bubong ay nagkakalansingan

nagtungong banyo upang umihi

kawang gamugamong naroon

animo'y naglanguyan sa timba

o nangalunod ang mga iyon

anong kanilang ibinabadya

- gregoriovbituinjr.

05.27.2022

Sumpa

SUMPA

nanumpang gagawin daw ang lahat para sa bayan

ngunit buwis na dalawang bilyon, di mabayaran

ganyan ba, ganyan ba ang gagawin para sa bayan?

hanggang diyan ba'y puno rin ng kasinungalingan?

"ikaw kaya ang magpresidente" ang sasabihin

nagbabanal-banalan ang kilalang sinungaling

"ikaw kaya ang may Tallano gold" sabihin mo rin

"upang tulad mo boto'y mabili rin naman namin"

"may ebidensya ka ba? ilabas mo, dalian mo

kung walang maipakita'y tumahimik ka, gago!"

"lumaban man kami'y wala kaming pulis, sundalo

na pwede mong utusan laban sa mamamayan mo"

"kung wala pala kayong ebidensya, manahimik

kung ayaw ninyong mga mata ninyo'y magsitirik"

galit niyang sabi, ito ang tugon nami't hibik:

"di kami tatahimik kung diktadura'y ibalik!"

datapwat wala pa ring tiwala ang sambayanan

sa anak ng pinatalsik noon sa Malakanyang

patuloy at mahigpit na magmamatyag ang bayan

nang panahong kasumpa-sumpa'y di magbalik naman

- gregoriovbituinjr.

05.26.2022

Inuman

INUMAN

naroon ako sa tunggaan

at nakipagbalitaktakan

ng ideya ng kasawian,

ng kasiyahan, ng kawalan

habang kabalitaktakan ko'y

kung anu-anong binabato

aba'y di naman bote't baso

kundi ideya sa diskurso

bakit ba puso'y nangangatal

pag nakita'y dalagang basal

bakit may nagpapatiwakal

sa pag-ibig nagpakahangal

patuloy ang aming pagtungga

nang paksa'y mapuntang kaliwa

na makatao ang adhika

ang kanan ba'y pasistang sadya

ang tanggero'y nawiwili rin

sa marami naming usapin

bago mag-uwian, nagbilin

bayaran ang ininom namin

- gregoriovbituinjr.

05.26.2023

Soneto 98

SONETO 98

ni William Shakespeare

malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod (tugmaang abab-cdcd-efef-gg)

Mula sa iyo na sa tagsibol ako'y nawalay

Ipagyabang man ni Abril sa kanyang buong gayak

Diwa ng kabataa'y nilapat sa bawat bagay

Malaking Saturno'y kasamang tumawa't lumundag.

Gayunman, salay ng ibon o amoy na kaytamis

Ng samutsaring bulaklak sa samyo't kulay niyon

Baka sa akin malikha ang kwento ng tag-init

O bunutin sa kandungan nila kung laki roon;

Ni sa kaputian ng liryo'y di ako nagtaka

Ni purihin ang rosas sa pagkapulang kaytindi

Silang anong tamis bagamat anyo'y kaysasaya

Iginuhit matapos mong ayusing makandili

Datapwat taglamig pa rin, malayo ka na't wala

At sa anino mo'y naglaro akong walang sawa

- gregoriovbituinjr.

05.26.2022

Tugmaan:

abab - katinig na mahina a; katinig na malakas a;

cdcd - katinig na malakas i; katinig na mahina o;

efef - patinig na walang impit a; patinig na walang impit i;

gg - patinig na may impit a

SONNET 98

from the book The Sonnets by William Shakespeare, Collins Classics

From you have I been absent in the spring,

When proud-pied April, dress'd in all his trim,

Hath put a spirit of youth in every thing,

That heavy Saturn laugh'd and leap'd with him.

Yet nor the lays of birds, nor the sweet smell

Of different flowers in odour and in hue,

Could make me any summer's story tell,

Or from their proud lap pluck them where they grew;

Nor did I wonder at the lily's white,

Nor praise the deep vermilion in the rose:

They were but sweet, but figures of delight;

Drawn after you, you pattern of all those.

Yet seem'd it winter still, and, you away,

As with your shadow I with these did play.

Dignidad

DIGNIDAD

wala sa pagsasalita ng Ingles ang dignidad

kundi sa pagpapakatao't kabutihang hangad

kaygandang payo ni Lola Flora ay inilantad

ni Carlo Dalisay, sa burol nito'y inilahad

ang dignidad ay nasa pakikipagkapwa-tao

di iyon nakikita sa pagiging Inglesero

kunwa'y may pinag-aralan, Ingles doon at dito

ngunit ganid, sa Ingles nanghihiram ng respeto

kapwa Pinoy ang kaharap ngunit pa-Ingles-Ingles

nasaan na ang dignidad kung ganito ang nais

mayabang, palalo, sukaban, ah, nakakainis

sa Kartilya ng Katipunan, ito:y nagkahugis

kamahalan ng tao'y wala sa pagkahari nga

o sa pagkapari, tangos ng ilong, puting mukha;

kahit laking gubat, batid lang ay sariling wika

ngunit nakikipagkapwa'y may dignidad ngang sadya

ang payong iyon ni Susan Roces kay Coco Martin

ay magandang aral para sa henerasyon natin

ang Kartilya't payo ni Susan pag sinabuhay din

tunay na malaking tulong sa bayan at sa atin

- gregoriovbituinjr.

05.26.2022

Nilay

NILAY

naroong makata'y tumatagay

habang nakaupo't nagninilay

kailan kakamtin ang tagumpay

nang maitayo'y lipunang pantay

makata'y matipid mang bumarik

puso'y punong-puno ng himagsik

mga alaala'y nagbabalik

nang mabuting binhi'y naihasik

madalas na ulo'y nakasubsob

habang kumakatha nang marubdob

mistulang kalabaw na naglublob

sa putikan ng maraming kutob

nalasing na ang makatang gala

subalit patuloy sa pagkatha

habang alak sa nguso'y bumula

buti na lang ay di nasungaba

- gregoriovbituinjr.

05.25.2022

Hintay lang

HINTAY LANG

nagsusumamo ang kanyang mata

"Hintay lang" ang sabi ko sa kanya

matapos kumain ay nagpasya

ulo ng isda'y binigay ko na

ganyan ako sa mga alaga

aso man iyan o kaya'y pusa

askal, aspin, kahit asong gala

animo'y kaibigan kong sadya

nakakatuwa't nakakainis

kumakain kang sapat, di labis

baka makagat ka pa't may rabis

sa huli ka na lang bubungisngis

kay-among mukhang iyon na'y sapat

upang bigyan ng makabubundat

aso'y sadyang kaibigang tapat

kaya ating alagaang sukat

- gregoriovbituinjr.

05.25.2022

Bagong tibiyô

BAGONG TÍBUYÔ

punô na ang isa kong tíbuyô

bago'y pinag-iipunang buô

upang sa dusa'y di mapayukô

ilang buwan man bago mapunô

kailangan kasing pag-ipunan

ang kalusuga't kinabukasan

ang edukasyon ng kabataan

at paghahanda sa katandaan

dapat talagang makapag-ipon

upang may maihanda paglaon

sakaling kailanganin ngayon

may pandagdag, di man sapat iyon

pagbabakasakali ngang sadyâ

itong bagong tibuyong ginawâ

magtíbuyô ta nang may mapalâ

upang anumang mangyari'y handâ

- gregoriovbituinjr.

05.25.2022

* tíbuyô - Tagalog-Batangas sa wikang Kastilang alkansya

Ang kwento ng nuno

ANG KWENTO NG NUNO

mahirap maghanap ng karayom sa dalampasigan

yaong sabi ng nuno sa apo kamakailan

kahit na isa kang mananahi sa kapatagan

maliban kung may dala ka na mula patahian

namimilosopo rin paminsan-minsan ang nuno

upang mabigyang aral ang apong nakatalungko

pinagmamasdan ang alon sa di naman malayo

kanyang nuno'y pinakinggan ng buong diwa't puso

nagkwento ang nuno ng karanasan niya noon

mula bata, magbinata, mag-asawa paglaon

sinariwa ang mga saya't dusa ng kahapon

ng digma, ng unos, ng pagtutunggali sa alon

kanya bang mga kwento'y karunungang masasabi?

upang sa panahon ngayo'y may aral at may silbi?

lumang panahon ba'y ating basta isasantabi?

o hahalawan ng aral ang karayom ng sastre?

- gregoriovbituinjr.

05.23.2023

Soneto 138

SONETO 138

ni William Shakespeare

malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

20 pantig bawat taludtod (tugmang abab-cdcd-efef-gg)

Pag ang aking mahal ay sumumpang / siya'y katha sa katotohanan,

Siya'y pinaniniwalaan ko / kahit siya'y nagsisinungaling,

Baka ako'y isipin pa niyang / di pa edukadong kabataan,

Di na natuto sa mga maling / kadalubhasaan sa daigdig.

Na walang katuturang isipin / niyang ako'y ituring na bata,

Danga't mga nagdaang araw ko'y / batid niyang pinakamaganda,

Payak kong pinupuri ang kanyang / nagsalitang sanga-sangang dila;

Kaya ang katotohanang payak / sa bawat panig ay napigil pa.

Pagka-di-makatarungan niya'y / bakit kaya di niya inusal?

At kahit pagiging matanda ko'y / di ko rin naman mabanggit-banggit?

O, nasa tiwala yaong ano't / kaygandang gawi ng pagmamahal,

At di masambit ng mga taon / kahit na ang gulang ng pag-ibig.

Samakatwid ay nagsinungaling / siya sa akin, gayon din ako,

Mali mang kami'y magsinungaling / ay nagkaniig kaming totoo.

Tugmaan batay sa aralin sa katutubong pagtula

* abab - katinig na mahina a; katinig na mahina i;

* cdcd - patinig na walang impit a; patinig na may impit i;

* efef - katinig na malakas a; katinig na malakas i;

* gg - patinig na walang impit o

SONNET 138

from the book The Sonnets by William Shakespeare, Collins Classics

When my love swears that she is made of truth,

I do believe her, though I know she lies,

That she might think me some untutor'd youth,

Unlearned in the world's false subtleties.

Thus vainly thinking that she thinks me young,

Although she knows my days are past the best,

Simply I credit her false-speaking tounge;

On both sides thus is simple truth suppress'd.

But wherefore says she not she is unjust?

And wherefore say not I that I am old?

O, love's best habit is in seeming trust,

And age in love loves not to have years told.

Therefore I lie with her, and she with me,

And in our faults by lies we flattered be.

Manggagawa

MANGGAGAWA

manggagawa, mundo'y likha ninyo

kayo ang bumubuhay sa mundo

ngunit dahil sa kapitalismo

kayo'y api, kinawawa kayo

ito'y dahil kayo'y naisahan

nitong kapitalistang iilan

ginawa kayong tau-tauhan

kayo'y napagsasamantalahan

sa ganyan, huwag kayong pumayag

magkapitbisig kayo't pumalag

ang sistema kunwa'y di matinag

kaya kayo ang unang bumasag

kung wala kayo, walang Kongreso

walang gusali, tulay, Senado

Simbahan, at Malakanyang dito

walang pag-unlad kung wala kayo

binubuhay ninyo ang daigdig

ekonomya'y umunlad ng liglig

likha ninyo'y dapat isatinig

lipunang asam ay iparinig:

lipunan ng uring manggagawa

na ang pagsasamantala'y wala

walang kapitalistang sugapa

sa tubo, walang api't dalita

- gregoriovbituinjr.

05.23.2022

Kalikasan

KALIKASAN

ating kalikasan

at kapaligiran

ating alagaan

huwag pabayaan

upang salinlahi

at iba pang lipi

dukha't ibang uri

ay di mangahikbi

pagkat nawala na

kalikasang sinta

tila itinumba

ng kapitalista

at tusong hunyango

para lang sa tubo

paano mahango

ang mundong siphayo

kinalbo ang bundok

gubat ay inuk-ok

sa kita tumutok

sa bulsa sinuksok

gawin ang marapat

upang yaong bundat

sa tubo'y mapuknat

at maisiwalat

- gregoriovbituinjr.

05.23.2022

Pagtatanim

PAGTATANIM

tara, kita'y magtanim sa paso

ng binhing tagos sa diwa't puso

tara, kita'y magtanim ng puno

alagaan ng buong pagsuyo

tara, kita'y magtanim sa parang

ng binhi ng kalayaang asam

tara, kita'y magtanim sa ilang

ng binhi ng buti't may katwiran

pwede kayang magtanim sa gulong

habang sa trompa'y dinig ang bulong

subukan kung ito'y ikasulong

ng bayang problema'y patong-patong

ah, kaygandang gawa ang magtanim

lalo't lumago'y punong may lilim

tinikang rosas man ang masimsim

may ihahandog sa sintang lihim

tara, kita'y magtanim ng gulay

upang may maiulam sa bahay

di ba't ganito'y kaygandang pakay

upang walang magutom na tunay

balang araw ay may maaani

lalo't inalagaang mabuti

pagtatanim ay sadyang may silbi

sa bayan, sa pamilya't sarili

- gregoriovbituinjr.

05.23.2022

Kandila sa Bantayog

KANDILA SA BANTAYOG

sa Bantayog ay nagsindi't nagtulos ng kandila

kasama ng ibang sa mahal nila'y nangulila

hanggang ngayon, bayani, martir, mga iwinala

ay di nililimot, naririto't ginugunita

lalo't anak ng diktador sa halalan nagwagi

yaong damdamin sa diktadura'y namuo muli

animo'y muling nadama ang naranasang hapdi

ng mga kaanak ng iwinala't nangasawi

nagtulos ako ng kandila bilang pagpupugay

sa mga bayaning sariling buhay ang inalay

para sa lipunang makataong kanilang pakay

para sa lipunang patas, pangarap nilang tunay

ang kandila'y nauupos subalit naging tanglaw

upang panibagong pag-asa'y ating matatanaw

simbolong sa dumatal na karimlan ay may ilaw

panahon nang magkaisa, mag-usap, at gumalaw

- gregoriovbituinjr.

05.22.2022

* nasa Bantayog ng mga Bayani ang makatang gala, at nakiisa sa programang puno ng pagtatanghal ng tula, awit at talumpati, 05.21.2022

* may bidyo na mapapanood sa kawing na:

https://www.facebook.com/103909035577656/posts/132546902713869/?app=fbl

Pambura

PAMBURA

buburahin ba nila ang totoong kasaysayan

ng bayan upang isulat ang kasinungalingan?

buburahin ba nila ang naganap sa kahapon

upang mag-imbento ng bagong kasaysayan ngayon?

buburahin ba nila ang nakaraang nangyari

na kalagayan daw noong diktadura'y mabuti?

buburahin ba nila yaong totoong salaysay

na panahong yao'y walang iwinala't pinatay?

buburahin ba nila ang himagsik na sumilang

dahil sa galit ng bayan sa diktadurang halang?

anong klaseng pambura ang kanilang gagamitin

upang nakasulat na kasaysayan ay pawiin?

napupudpod din ang pambura sa dulo ng lapis

pag sa kasinungalingan madla'y di makatiis

di nila hahayaang mangyari ang mga ito

di payag burahin ang kasaysayan ng bayan ko

- gregoriovbituinjr.

05.22.2022

Halibyong

HALIBYONG

nagwagi nga ba dahil sa matitinding halibyong

o fake news nang mismong masa ang ginawang panggatong

daranasin bang muli ng baya'y pawang linggatong

kasinungalingang kunwa'y totoo ang uusbong

ah, sumasapit muli sa ating bayan ang dilim

nasa dapithapon tayo't mamaya'y takipsilim

matatalos ba natin bawat nakaamba't lihim

mangyayari bang muli ang nagbabantang rimarim

papayag ba tayong yurakan ang katotohanan

hawak nila ang pambura tungo sa kadiliman

anumang marapat gawin ay ating pag-usapan

nang di nila mapawi ang bakas ng  nakaraan

mga halibyong ay patuloy na labanan natin

pati nagbabantang historical revisionism

huwag nating hayaang ito'y kanilang baguhin

na kunwari'y di nangyari ang diktadura't lagim

- gregoriovbituinjr.

05.21.2022

* HALIBYONG - fake news, pagkukwento ng isang pangyayari subalit taliwas sa tunay na nangyari, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 426

Usapan sa 2150

USAPAN SA 2150

tara, kunan natin ng litrato

yaong puno doon sa museyo

kawili-wili raw tingnan ito

nanlumo naman ang aking lolo

di kasi ito inalagaan

hanggang puno'y nawalang tuluyan

mundo'y kay-init, walang pagtamnan

ng punong sa init pananggalang

kung di nagpabaya ang ninuno

disin sana'y mayroon pang puno

paano na? ito na'y naglaho

O, tao, saan tayo patungo?

BALIK SA 2022

tumitindi ang banta ng klima

bagyo'y kaytindi kung manalasa

bundok at gubat ay nakalbo na

tuyot na ang lupang sinasaka

tara, magtanim tayo ng puno

diligan ito upang tumubo

kumilos tayo't magtagpo-tagpo

mag-usap ng puno'y di maglaho

gawin natin sa kasalukuyan

ang para na sa kinabukasan

ng sunod na salinlahi't bayan

tara, kumilos na, kaibigan

- gregoriovbituinjr.

05.20.2022

* tula para sa International Museum Day, 05.18.2022

* 2 litrato mula sa google

Kahayupan

KAHAYUPAN

ang padatal bang bagong rehimen

ay mapangutya't mapang-alipin

matay ko mang nilayin, dibdibin

ay di ko pa matanto sa hangin

mababalik ba sa dating ayos

na karapatan ay binabastos

na mga dukha'y nabubusabos

ng sistemang di ka makaraos

yumayaman ang dating mayaman

at dukha'y lalong nahihirapan

paano ba haharapin iyan

kung sistema'y pulos kahayupan

marami bang muling mawawala

nagprotesta'y huhulihing bigla

karapata'y binabalewala

hustisya'y muling ikakaila

kahayupang ganyan ay masahol

ah, paghandaan ang pagtatanggol

magkaisa tayo sa pagtutol

laban sa kahayupang bubundol

sa atin, sa lupang tinubuan

kung lipunang makatao'y asam

may tungkulin tayong gagampanan

sa panahong kinakailangan

- gregoriovbituinjr.

05.19.2022

Tau-tauhan

 

TAU-TAUHAN

sa pagdatal ng bagong lipunan

masa'y magiging tau-tauhan

ba ng halimaw na dinuduyan

sa gintong nahukay ng sukaban?

bagong historya'y ipalalamon

sa diwa ng bagong henerasyon

babalewalain ang kahapon

ng bayang sa Edsa nagkatipon

isusubo'y tabletang mapait

upang sa ama't ina'y magalit

ni ayaw iparinig ang impit

ng masa sa rehimeng kaylupit

bagong kasaysayan ang pagkain

sa laksang diwang pabubundatin

ng historical revisionism

ah, nilulusaw ang diwang angkin

tila tinarak sa ating likod

ay matinding kamandag ng tunod

nais nilang tayo'y manikluhod

sa bagong poon na kunwa'y lingkod

bayang ito'y ipagtanggol natin

habang sinisigaw: Never Again!

at sa paparating na rehimen

ay muling ihiyaw: Never Again!

- gregoriovbituinjr.

05.19.2022

* litratong kuha ng makatang gala sa harap ng CCP, Roxas Blvd., 05.13.2022

Tula 101

TULA 101

nais kong matuto ng pagkatha

mula sa kilala kong makata

na ang layon at inaadhika

ay bayang may hustisya't paglaya

diona, tanaga, dalit, gansal

hanguin ang salitang may busal

at mga katagang isinakdal

upang ihampas sa mga kupal

na sa bayan ay nagpapahirap

pagsasamantala'y anong saklap;

habang buhay na aandap-andap

ng dukha'y mapaunlad, malingap

tugma't sukat na di makabikig

musa ng panitik ang kaniig

kahit na nagbibilang ng pantig

ang asam: obrero'y kapitbisig

lipunang makatao'y itayo

isulat ang nadamang siphayo

simbolo ng salita'y simbuyo

ng damdami't diwang di natuyo

iyan ang niyapos kong tungkulin

sa bawat taludtod na gagawin

sa mga saknong na lilikhain

kahit sa kangkungan pa pulutin

- gregoriovbituinjr.

05.19.2022

Pluma

PLUMA

buti, may tinta pa ang pluma ko

nakapagsulat pa sa kwaderno

ng samutsaring isyu at kwento

pati mga paksang napagtanto

tulad na lamang ng paglalakbay

singhalaga'y ang lugar na pakay

kahit na matagal kang nagbakay

ng masasakyan ay di sumablay

tulad din ng minsan kong pag-idlip

ay nasalubong ang di malirip

na mga katagang kung mahagip

ay maunawa ang naiisip

nakaupo pa rin sa bangkito

kahit naninilay ay singlabo

ng tubig sa kanal na mabaho

ngunit mayroon ding mabubuo

tulad na lang ng tula ng banal

o baka kaya'y katha ng hangal

magkumahog man ay di hiningal

sa pagtunganga'y nakakatagal

- gregoriovbituinjr.

05.18.2022

Sa Bantayog

SA BANTAYOG

sa Bantayog ng mga Bayani'y pasasalamat

pagkat isa kong tula'y ipinaskil nilang sukat

sa Museyo ng Manggagawà na kanilang likha

para sa Mayong tinuring na Buwan ng Paggawâ

pamagat ng tula'y "Lisa Balando, Unyonista"

talambuhay sa pabrika hanggang pinaslang siya

noong Mayo Uno, santaon bago mag-martial law

na sa paraang patula ay isinalaysay ko

napadalaw sa Bantayog dahil sa aktibidad

ano nga bang nangyari't bansa'y tila ba sumadsad?

ah, bakit nga ba nanalo ang anak ng diktador?

historical revisionism na ba'y imomotor?

ng parating na rehimen ng ikalawang Macoy

bayan ba'y malulunod muli sa laksang kumunoy?

- gregoriovbituinjr.

05.16.2022

Sa Solidaridad Bookshop

SA SOLIDARIDAD BOOKSHOP

kaisa ako ng Solidaridad Bookshop

sa pagbubuo ng samutsaring pangarap

para sa bayan at sa kapwa'y mapaglingap

lipunang makatao'y pinalalaganap

nabili ko rito'y librong mahahalaga

hinggil sa kasaysayan at literatura

hinggil sa sambayanan, sining at kultura

hinggil sa karunungang tunay na pangmasa

kinalakihan ko na ang bookshop na ito

pinuntahan na mula noong kolehiyo

sa pagbabasa'y natuto, nagpakatao

pinaglingkuran ang bayan, uring obrero

maraming salamat kay F. Sionil Jose

sa mga binahaging kaalaman dine

tumibay ang prinsipyo't ako'y nakumbinsi

magsulat para sa masa, di pangsarili

sadyang sulit ang pagbabasa't pagsisikap

sa mga aklat at kaalamang natanggap

muli, mabuhay ang Solidaridad Bookshop

salamat, noon pa'y natagpuan kong ganap

- gregoriovbituinjr.

05.16.2022

Talaghay

11. Talaghay - Resilience

* tara, gamitin na natin sa pagtulâ

noong panahon ng Yolanda

ay napakita raw na tunay

yaong resilience o talaghay

at doon tayo'y kinilala

ano naman ang opinyon mo

o pananaw o pagninilay

taglay nga ba ng Pilipino

itong resilience o talaghay

- gregoriovbituinjr.

05.15.2022

* saliksik mula sa kawing na:

https://www.esquiremag.ph/long-reads/features/50-beautiful-filipino-words-a00293-20210816-lfrm3

Magkatoto

MAGKATOTO

I

sa saknong bilang isangdaan apatnapu't siyam:

tila si Florante'y inabot na ng siyam-siyam

nakagapos sa puno't baka papakin ng langgam

nang dumating si Aladin, mabuti't di nasuklam

si Florante ay Kristyano, si Aladin ay Moro

subalit nangyari sa kanila'y tila pareho

sabi pa'y "taga-Albanya ka, at ako'y Persyano"

dagdag pa "ikaw ay kaaway ng baya't sekta ko"

"sa lagay mo ngayo'y magkatoto tayo" ang sabi

ni Aladin sa nakagapos doong si Florante

itinuring na katoto, kaibigan, kumpare

iniligtas si Florante sa leyong sisila dine

II

katatapos lamang ng halalan sa aking bayan

at tila ba may nagbabanta sa katotohanan

mawawasak nga ba ang historya't paninindigan

kinakaharap na ito'y paano lalabanan

sa panahon ngayon, nais kitang maging katoto

upang katotohanan ay ipaglabang totoo

historical revisionism ba'y makakapwesto

upang baguhin ang kasaysayan ng bansang ito

O, mga katoto, ano bang dapat nating gawin

upang magapi ang historical revisionism

aba'y tinding banta nito sa kasaysayan natin

iligtas ang bayan sa ganitong banta't usapin 

- gregoriovbituinjr.

05.15.2022

* litrato mula sa aklat na Florante at Laura, at sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 597

Sa dyip

SA DYIP

"kalimutan na ang mag-cellphone, wag lang ang pamasahe"

sa dyip na aking nasakyan, paalala sa marami

habang nasa tabi ng tsuper ang isang binibini

na gamit ang cellphone, dapithapon noon, maggagabi

sige, mag-cellphone ka, ngunit pamasahe'y bayaran na

animo sa isipan ko'y sinasabi kong talaga

baka bigla kang singilin ng tsuper, bababa ka na

"Hoy, bayad mo!' aba'y nakakahiyang masigawan ka

- gregoriovbituinjr.

05.15.2022

47 T-shirt

47 T-SHIRT

apatnapu't pitong t-shirt din ang nahagod namin

mula sa aming pinagawa't nag-iisang silkscreen

at ngayon, silkscreen na iyon ay nagretiro man din

na sa halalang ito'y sadyang nagsilbi sa atin

pitong Luke t-shirt ang tinatakan namin sa likod

labinglimang P.L.M. t-shirt ang aming hinagod

anim na mga pulang t-shirt naman ang sumunod

aba'y kaysayang maghagod kahit nakakapagod

sa Welfareville People's Assembly ay labingdalawa

may dalawang puting t-shirt mula kay Ate Emma

may dalawang puti't isang itim mula kay Willa

isama pa ang sando kong puti't sando kong pula

kung apatnapu't pitong Ronin kaya ang nagsuot

kasaysayan ba'y masasagip sa mga baluktot

maibabagsak ba natin ang mga trapo't buktot

sistemang bulok ba'y palitan ang agad na sagot

apatnapu't pitong t-shirt ang aming natatakan

nang makilala'y pambáto ng Manggagawa Naman

sa mga nagpatatak, salamat po ng lubusan

natalo man tayo sa halalan, TULOY ANG LABAN!

- gregoriovbituinjr.

05.14.2022

Pagboto

PAGBOTO

Mayo a-Nwebe, magkalayo kami ni misis ko

tuwing halalan, sa Maynila ako bumoboto

nasa probinsya naman ang maybahay kong totoo

magkahiwalay man, nagkakaisa sa pagboto

ninong namin sa kasal si Ka Leody de Guzman

na tumatakbo't pambáto namin sa panguluhan

sina Walden at Luke ang sigaw ng puso't isipan

sila'y ikinampanya't binoto naming tuluyan

nagkita kami makaraan ang dalawang araw

bigla akong sumaya't nakapiling ang maybahay

iba man sa iba ang pananaw at natatanaw

samahan namin bilang mag-asawa'y tumitibay

bagamat mga pambáto namin ay di nagwagi

lipunan ay patuloy pa rin naming sinusuri

si misis ay mahusay manindigan at pumili

at ang sistemang bulok ay ayokong manatili

- gregoriovbituinjr.

05.14.2022

Medyas na butas

MEDYAS NA BUTAS

ilang araw nang suot ang medyas

at talampakan ko na'y nagpaltos

kaya pala, medyas na'y nabutas

na ramdam sa suot kong sapatos

ganyan natalo si Pacquiao noon

kay Eric Morales, unang laban

medyas na butas, sinisi roon

na animo'y naghudas kay Pacman

mahirap maglakad kapag butas

ang medyas, baka paltos ang labas

mahirap kung namumuno'y hudas

ibebenta ka't di paparehas

medyas na'y palitan o tahiin

nang paltos ay maiwasan na rin

kapara'y sistemang bulok man din

dapat palitan, di lang ayusin

- gregoriovbituinjr.

05.14.2022

Muling pagbabasa

MULING PAGBABASA

nais kong magbasa-basa, matapos ang halalan

kahit mag-isa, basahin muli ang kasaysayan

di lang kabisaduhin kundi ang maunawaan

bakit ganito o ganyan ang naganap sa bayan

historical revisionism ba'y papalaot na?

babaguhin ba ang kasaysayan para sa kanila?

iwawaksi ba ang totoong naganap sa Edsa?

at ipagmamalaki'y Golden Age ng diktadura?

dapat paghandaan ang mga labanang susunod

pag-isipang mabuti, di basta sugod ng sugod

dapat batid lumangoy, sumisid, nang di malunod

sa sagupaang ang kaalaman ang bala't buod

tara, muli tang magbasa ng ating kasaysayan,

panitikang proletaryo't aralin ang lipunan

bakit laksa'y mahihirap, sandakot ang mayaman

kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan

- gregoriovbituinjr.

05.13.2022

Lipunang Makatao: Sagot sa Kantang "Bagong Lipunan"

LIPUNANG MAKATAO: SAGOT SA KANTANG "BAGONG LIPUNAN"

Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Kampanyahan pa lang ay pinatutugtog na sa trompa o MPT ng BBM ang "Bagong Lipunan". Ang kantang pinauso noong panahon ng batas-militar, noong panahon ng diktadura. At ngayong malaki ang kalamangan ni BBM kay Leni sa halalan, at pag sumumpa na bilang pangulo si BBM, tiyak muling iilanglang sa himpapawid ang kanta ng diktadura - ang "Bagong Lipunan".

Nakakasuka, pag alam mo kung ano ang awiting iyon. Ideyolohikal, kanta ng panahon ng diktadura, noong panahong maraming paglabag sa karapatang pantao, maraming tinortyur, kinulong at iwinala na hanggang ngayon ay hindi pa nakikita. Kumbaga, labanan din ito ng kultura. Kaya balikan natin ang isa pang awiting mas nararapat na kantahin ng ating mamamayan, ang "Lipunang Makatao". Lagi itong inaawit sa mga pagtitipon ng manggagawa't maralita. Lagi itong inaawit ng grupong Teatro Pabrika sa mga pagkilos, bagamat karaniwang ang salitang "kaibigan" ay pinapalitan nila ng "manggagawa". Lagi namin itong inaawit. Lagi ko itong inaawit.

Dalawang magkaibang kanta - Bagong Lipunan at Lipunang Makatao. Anong klaseng lipunan nga ba ang nais tukuyin ng magkatunggaling awiting ito? Magkaibang liriko ng awitin. Kanta upang disiplinahin ang mamamayan. Awit hinggil sa kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan ng mamamayan. Dalawang magkatunggaling awit. Labanan ng mga uri. Kapitalista laban sa manggagawa. Burgesya laban sa dukha. Trapo laban sa tinuturing na basahan. Mapagsamantala laban sa pinagsasamantalahan. Mapang-api laban sa inaapi.

Mas matindi rin ang "Lipunang Makatao" kaysa "Bayan Ko" na sinulat ni Jose Corazon de Jesus. Ang lipunan ay pandaigdigan, hindi lang pambayan. Dapat palitan ang sistema ng lipunan, hindi lang paalisin ang dayuhan. Dapat lumaya sa pagsasamantala, hindi lang paglaya sa kuko ng agila o dragon.

Ang awiting "Lipunang Makatao" ay titik ni Resty Domingo na nagwagi ng unang gantimpala sa isang patimpalak ng awit noong 1988. Awitin itong makabagbag-damdamin pag iyong naunawaan ang ibig sabihin ng awit. Talagang titindig ka para sa prinsipyo ng isang lipunang malaya at makatao, isang lipunang walang pagsasamantala ng tao sa tao.

Bilang aktibistang makata, nais kong balikan, ituro, at ipabatid sa mga manggagawa't maralita ang awit na "Lipunang Makatao" bilang pangontra sa "Bagong Lipunan". Narito po ang liriko ng awit, na sinipi mula sa cover ng cassette tape album na pinamagatang "Haranang Bayan", na inihandog ng Teatro Pabrika sa pakikipagtulungan ng Philippine Educational Theater Association (PETA), na inilunsad noong mga unang bahagi ng 1990s.

Awit:

LIPUNANG MAKATAO

Solo:

Luha'y dumadaloy sa mugto mong mga mata

Larawan mo'y kalungkutan at kawalan ng pag-asa

Magagandang pangarap sa buhay mo'y di makita

Nabubuhay ka sa panahong mapagsamantala.

Koro:

Gumising ka, kaibigan, ang isip mo'y buksan

Dapat mong tuklasin ang tunay na kadahilanan

Bakit may naghihirap na gaya mo sa lipunan

At sa dako roo'y hanapin ang kasagutan.

Tama ka, kaibigan, sila nga ang dahilan

Ang mapagsamantalang uri sa lipunan

Likhang yaman natin, sila ang nangangamkam

Na dapat mapasaatin at sa buong sambayanan.

Koro:

Tumindig ka, kaibigan, tayo nang magpasya

Panahon nang wakasan ang pagsasamantala

Sa diwa ng layunin tayo'y magkaisa

Lipunang makatao'y itindig ng buong sigla

Buong Sigla.

(Instrumental)

(Acapela ng koro)

(Ulitin ang koro kasama ng instrumento)

Tumindig ka, kaibigan, tayo nang magpasya.

Huwag makalimot

HUWAG MAKALIMOT

binagsak ng taumbayan ang diktadura noon

huwag tayong makalimot sa kasaysayang iyon

pinalaya ang bayan sa bangungot ng kahapon

muli nating gawin sa kasalukuyang panahon

huwag nating hayaang baguhin ang nakaraan

na rerebisahin nila ang ating kasaysayan

mga aral ng historya'y muli nating balikan

at ating labanan ang mga kasinungalingan

tuloy ang laban, di tayo basta magpapahinga

ating lalabanan ang pagrebisa ng historya

upang katotohanan ay di  mawawasak nila

upang kamtin ng bayan ang panlipunang hustisya

huli na ito, buhay ko na'y aking gugugulin

para sa manggagawa, upang tagumpay ay kamtin

para sa makataong lipunang pangarap man din

para sa katotohanan, ipaglalaban natin

- gregoriovbituinjr.

05.11.2022

* ang litrato'y selfie ng makatang gala sa Bantayog ng mga Bayani noong 02.25.2022, ika-36 na anibersaryo ng unang pag-aalsang Edsa

Tula sa mutya

TULA SA MUTYA

ako'y tumutula para sa natatanging mutya

niring aking buhay, para sa magandang diwata

buhay ko ang aking kabiyak, ang buhay ko'y tula

di alintana anumang rumaragasang sigwa

basta kaming dalawa'y tigib sa pagmamahalan

lahat ay gagawin sa ngalan ng pag-iibigan

para kaming asukal sa tamis, tulad ng langgam

na ang pagsusuyuan ay tila ba walang param

ang anumang problema'y pinag-uusapan namin

mga napagdesisyunan ay huwag daramdamin

kinabukasan ng mga bata ang iisipin

kinabukasan naming pinagninilayan pa rin

maraming salamat, Libay, tula mang ito'y munti

kinatha dahil sa iwing puso'y namamalagi

upang bigkasin, bawat salita ay piling-pili

pagkat ikaw ang nasa puso ko't ipinagwagi

- gregoriovbituinjr.

04.17.2022

* tulang binigkas sa pagtitipong dinaluhan namin ni misis

Boto

BOTO

pinagmamalaki kong lubos

di ko ibinoto si Marcos

kahit sa buhay ako'y kapos

prinsipyo'y tinanganang taos

may pag-asa pa rin ang bukas

di man ito magkulay rosas

sa puso't diwa'y mababakas

binoto ko'y lipunang patas

oo, tapos na ang halalan

tumatak: Manggagawa Naman

di man nanalo si De Guzman

pagboto'y isang karangalan

tandaan n'yong pluma ko'y sigwa

lumaban sa trapo't kuhila

ibinoto ko'y manggagawa

at ang dignidad ng paggawa

di pa tapos ang laban, di pa

tuloy pa sa pakikibaka

tungong panlipunang hustisya

tungong pagbago ng sistema

- gregoriovbituinjr.

05.10.2022

(sa anibersaryo ng pagpaslang kay Gat Andres Bonifacio)

Plataporma

PLATAPORMA NG ATING MGA KANDIDATO

minsan, isang hamon ang pagsusulat ng plataporma

ng patula, lalo na sa pantigang labinlima

upang maisagawa ito'y talagang binasa

ang plataporma ng ating kandidatong talaga

hinabi ang mga salita habang nakatitig

sa mga patay na letrang bubuhayin ng tinig

ng pasulat, ng pabigkas, ng pagkakapit-bisig

upang mabatid ng bayan ang isyu't ating tindig

disente't abot-kayang pabahay sa mamamayan

sapat na panlipunang serbisyong pangkalusugan

pagbaka sa diskriminasyon sa kababaihan

may kumprehensibo't sustenableng City Land Use Plan

abot-kaya ang presyo ng pangunahing bilihin

suporta sa mga kababaihan, single parent

suporta sa may kapansanan at senior citizen

murang tubig at kuryente sa mamamayan natin

buwagin ang mga manpower agencies na iyon

upang tiyak na matigil ang kontraktwalisasyon

buwagin ang liberalisasyon, deregulasyon

at pribatisasyon na dulot ng globalisasyon

tunay na security of tenure law ay gawin na

proteksyon sa unyon, karapatang mag-organisa

public protection guarantee sa mayorya ng masa

gobyerno ang magbibigay ng trabaho sa kanila

tuluyan nang tatanggalin iyang Regional Wage Board

upang obrero'y makatanggap ng pantay na sahod

sa lahat ng probinsya kapantay sa punong lungsod

sevenfifty national living wage ang isusunod

sa mga magsasaka'y ipamahagi ang lupa

sahod na nakabubuhay sa mga manggagawa

wealth tax sa mga bilyonaryo ay marapat lang nga

tapyasin ang yaman nila't makatulong sa madla

dapat ding i-repeal na ang Rice Tariffication Law

murang bigas, kita ng magsasaka'y masiguro

i-repeal din ang mapangyurak na Anti-Terror Law

at matiyak na karapatan ay nirerespeto

fossil-fuel phase out with just transition ay gagawin

upang krisis sa klima't kalikasan ay pigilin

upang magmura ang kuryenteng ginagamit natin

renewable energy, tulad ng solar, gamitin

ang SOGIE protection bill ay dapat maisabatas

gawing legal ang diborsyo sa bansang Pilipinas

idekriminalisa ang aborsyon, isabatas

ayusin din ang mga batas na kayraming butas

itigil ng limang taon ang pagbabayad-utang

upang gamitin ang pondo sa kagalingang bayan

Automatic Appropriation Law, i-repeal naman

mag-impose ng wealth tax sa limangdaang mayayaman

tuluyan nang i-repeal ang Oil Deregulation Law

gobyerno na ang magtakda ng presyo ng petrolyo

pagbawal sa dinastiya'y gawan ng enabling law

sa korte, appointing power alisin sa pangulo

ibalik, sadyang kahulugan ng party-list system

at bilang nito sa Kongreso'y dapat paramihin

pagkapantay ng kasarian ay palaganapin

magpatupad ng proce control sa presyo ng pagkain

ah, kayraming dapat gawin upang sistemang bulok

ng naghaharing uri't kapitalismo'y mauk-ok

ayon sa isang awit, dukha'y ilagay sa tuktok

subukan ang manggagawa't bayan ay di malugmok

- gregoriovbituinjr.

04.27.2022

* Unang nalathala sa aklat na 101 Red Poetry para kina Ka Leody, Walden, at sa kanilang line-up, mp. 96-97

Dalawang aklat ng tula

DALAWANG AKLAT NG TULA

100 Pink Poems para kay Leni, ng 67 makata

101 Red Poetry para kina Ka Leody, Walden, at sa kanilang line-up, ng 6 na makata

dalawa itong magkaibang aklat ng tula

katha ng mga hinahangaan kong makata

marami man sa kanila'y nasa toreng garing

ilan nama'y dukha't manggagawa ang kapiling

tinatahak man nila'y magkakaibang landas

ay magkakampi sa asam na magandang bukas

kathang mula sa puso, nangangarap ng wagas

ng isang lipunang pamamalakad ay patas

di lipunan ng bilyonaryo't trapong kuhila

di bayang kapitalistang sa tubo sugapa

kundi bansang matitino ang namamahala

at marahil, gobyerno ng uring manggagawa

magkaiba man, may respeto sa bawat isa

may rosas ang bukas, mayroong tunay na pula

di dilim ng diktador, di kawalang pag-asa

kundi liwanag sa dilim, may bagong umaga

pagpupugay sa mga makatang naririto

iba'y idolo ko, ilan ay kaibigan ko

magkaiba man ng kulay, nagkatagpo tayo

sa panahong hanap nati'y matinong pangulo

- gregoriovbituinjr.

05.03.2022

Pagkatha

PAGKATHA

katatapos lamang ng Araw ng Paggawa

ngunit nagpasyang tumigil munang tumula

upang ipahinga ang katawan at diwa

sa mga landasing dinaanan ng sigwa

ah, wala munang tula sa buwan ng Mayo

magsisimula muling kumatha sa Hunyo

ngunit baka di matupad ang planong ito

pag Musa ng Panitik muli'y pumarito

payak na salita sa mutyang tinatangi

piling mga kataga sa bawat kong mithi

sa mga isyung pambayan, ano ang sanhi

maging handa't talasan din ang pagsusuri

hintay kong lagi ang bulong ng guniguni

tila sa balintataw ay may hinahabi

langay-langayan akong di maisantabi

pagkat sa uring manggagawa nagsisilbi

mabuhay ang mga katagang nasa isip

pagpugay sa mga salitang di malirip

wala man sa toreng garing ay masasagip

din ang makatang parikala'y halukipkip

- gregoriovbituinjr.

05.02.2022