Huwebes, Mayo 29, 2025

Pahimakas kay Ka Freddie Aguilar

PAHIMAKAS KAY KA FREDDIE AGUILAR

bata pa lang ako nang marinig ko't mapanood
na nanalo sa internasyunal ang kanyang ANAK
sa Student Canteen yata iyon nang mapakinggan
nang premyadong pyesa'y inawit ni Freddie Aguilar

nineteen eighty eight noong ako'y magtungo sa Japan
bilang iskolar, on-the-job training, anim na buwan
pinadalhan ako ng cassette tape ng aking ama
ng mga kanta ng Boyfriends at ni Freddie Aguilar

nang pinatugtog ko sa pabrikang pinaglingkuran
ay gustong-gusto ng mga Hapon na manggagawa
ang melodiya o himig ng ANAK na narinig
at proud ako bilang Pinoy doon, nakakikilig

nang maglaon, nadagdagan ang liriko ng Anak
inspirasyon itong sa aking pagkatha'y nagtulak
kaya ako'y kanyang tagapakinig na masugid
bukod sa Anak, kayrami niyang kaygandang awit

dapat gawaran ng National Artist si Ka Freddie
ngunit noong nabubuhay pa'y di iyon nangyari
sa puso ng marami, siya na'y national artist
mga awit niya'y maipagmamalaking labis

paalam, Ka Freddie, taaskamaong pagpupugay
mga awit mo'y mananatili, di mamamatay 
sa tulad kong makata ay inspirasyon kang tunay
maraming salamat sa mga awit mong kayhusay

- gregoriovbituinjr.
05.29.2025

* litrato mula sa google

Miyerkules, Mayo 28, 2025

Katáw

KATÁW

sa mga kwento'y mayroong katáw
na sa mitolohiya'y nahalaw
na kahulugan pala'y sirena
subalit di wangwang sa kalsada

babae ang bahaging itaas
na marahil kayganda't kaylakas
bahaging ibaba nama'y buntot
ng isda na animo'y kaylambot

katáw na isang bagong salitâ
sa akin, magagamit sa tulâ,
pabulâ, sanaysay, dagli, kwento
isama sa pagkatha sa mundo

mula wikang Sebwano't Aklanon
na mabuti ring magamit ngayon
salamat sa Salit-Salitaan
sa bigay na dagdag-kaalaman

- gregoriovbituinjr.
05.28.2025

* larawan mula sa kwfdiksiyonaryo.ph ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)

Martes, Mayo 27, 2025

Reclining commode wheelchair

RECLINING COMMODE WHEELCHAIR

kahapon, nakabili na ako sa Bambang
ng reclining commode wheelchair na kailangan
nang magamit ng misis kong may karamdaman
mula ospital hanggang umuwing tahanan

wheelchair yaong ang upuan nito'y may butas
kung saan doon siya makakapagbawas
at doon ay tutulungan siyang maghugas
o marahil sa katawan ay pagpupunas

di pa niya magalaw ang kanang bahagi
mula balikat, kamay, paa, hita, binti
kaya sa pagamutan pa'y nananatili
baka matagalan pa kaming makauwi

mula kama, bubuhatin siyang tumayo
upang sa commode wheelchair siya'y makaupo
katawan ay dapat maehersisyong buo
upang sa kanan ay mapadaloy ang dugo

naka-wheelchair siyang sa pasilyo babaybay
imbes na laging sa higaan nakaratay
nasa wheelchair siya't ako'y nakaalalay
sa paggaling niya'y aalagaang tunay

- gregoriovbituinjr.
05.27.2025

Linggo, Mayo 25, 2025

Ani Bianca, patibayin pa ang sariling wika

ANI BIANCA, PATIBAYIN PA ANG SARILING WIKA

si Bianca Gonzales nga'y may panawagan ngayon
na sariling wika'y patibayi't gamiting higit
nangamote raw kasi sila sa Tagalog ng EAST
sa Pinoy Big Brother Celebrity Collab Edition

patibayin daw ang pagtuturo sa kabataan
ng wikang Filipino, at pahalagahan ito
sa mga paaralan, sa bahay, saanman tayo
upang di mangamote sa pagsalin ng Silangan

kaylungkot daw na unifying language nati'y English
imbes wikang Filipino, na batay sa Tagalog
tingin yata'y wikang bakya itong pumaimbulog
may pagtingin pang matalino basta nagi-Ingles

sa iyong pagpuna, Bianca, maraming salamat
upang pahalagahan natin ang wikang sarili
sana'y pakinggan ng gobyerno ang iyong sinabi
upang edukasyon sa ating bansa'y mapaunlad

- gregoriovbituinjr.
05.25.2025

* mula sa pahayagang Pang-Masa, Mayo 25, 2025, pahina 1 at 5

Huwebes, Mayo 22, 2025

Natanggal na ang NGT

NATANGGAL NA ANG NGT

kaylaking ginhawa ang matanggal
ang tubong nakakabit sa ilong
pagkat siya na'y nakalulunok
ng pagkaing sa kanya'y ibigay

sa NGT na pinadadaan
ang pagkain patungo sa tiyan
na pawang likido o malabnaw
na one thousand eight hundred calorie

higit sambuwan din kinabitan
ng NGT o nasogastric tube
si misis nang siya'y mapakain
ng may sapat na calorie intake

tila ako ang nahihirapan
noong naka-NGT pa siya
talagang hirap niyang titigan
para bang ako ang nasasaktan

buti't tinanggal na ang NGT
pagkat lagay niya'y bumubuti
kaysarap naman sa pakiramdam
na sinta ko'y di na mahirapan

- gregoriovbituinjr.
05.22.2025

Ang panaginip ni misis

ANG PANAGINIP NI MISIS

si misis ay nanaginip minsan
na ikinwento niya sa akin
siya raw ay akin nang iniwan
sabi ko'y huwag iyong isipin

sapagkat walang katotohanan
wala man ako sa toreng garing
ako'y makatang may katapatan
lalagi ako sa kanyang piling

at iyon ay hanggang kamatayan
hindi pa dahil sa sasabihin
sa akin ng mga kasamahan,
kamag-anak, o kumpare man din

na ako'y walang paninindigan
isang salawahan at balimbing
at sabi ko,"ako'y tapat naman
pagkat ikaw ay tangi sa akin"

"ikaw ay aking aalagaan
hanggang sa tuluyan kang gumaling
kayrami nating pinagdaanan
wala tayong iwanan, O, darling!"

- gregoriovbituinjr.
05.22.2025

* litratong kuha ng makatang gala bago pa magkasakit si misis

Bata, namatay sa tuli

BATA, NAMATAY SA TULI

kaytindi ng balitang nabasa:
"Edad sampu, nagpatuli, patay"
ano? bakit? anong nangyari ba?
sa lying-in agad daw nangisay
matapos na matuli ng doktor
na nagturok pa ng anestisya
subalit matapos ang procedure
ang nasabing bata'y nangisay na
siya'y nadala pa sa ospital
at doon binawian ng buhay
kung ako'y ama, matitigagal
tinuli lang, anak na'y namatay
aksidente ba? ito ba'y sadya?
kay-aga namang bata'y nawala

habang sa katabi nitong ulat
magkapatid sa sunog namatay
sa dibdib ito'y sadyang kaybigat
magulang tiyak tigib ng lumbay

- gregoriovbituinjr.
05.22.2025

* mula sa pahayagang Bulgar, Mayo 21, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

Miyerkules, Mayo 21, 2025

Tulad ng dati, 49 na araw na sa ospital

TULAD NG DATI, 49 NA ARAW NA SA OSPITAL

sa nagdaang taon, apatnapu't siyam na araw
kami sa ospital, panahong kami'y makalabas
subalit ngayon, pang-apatnapu't siyam na araw
na namin sa ospital, ngunit di pa makalabas

sapagkat patuloy pa ang gamutan, patuloy pa
higit isang buwan nang sa ospital nakatira
di naman ako doktor o nars, bantay lang talaga
kay misis, tila amoy ko na'y amoy medisina

patagal nang patagal ay pamahal ng pamahal
ang dapat bayaran sa pinagkanlungang ospital
mag-isip pa lang kung saan kukuha ng pambayad
ay nakatitigagal, ako pa kaya'y tumagal

apatnapu't siyam na araw pag iyong nanilay
ay makabagbag damdaming danas, di mapalagay
binago na ng kanyang karamdaman yaring buhay
na dapat ay sa bayan, ngayon ay sa utang, alay

- gregoriovbituinjr.
05.21.2025

* mula Oktubre 23 hanggang Disyembre 10, 2024 ay nanatili kami sa ospital dahil sa naunang sakit ni misis, at mula Abril 3 hanggang Mayo 21, 2025 ay narito sa ospital nang ma-istrok si misis     

Tula't paliwanag sa forum ng maralita

TULA'T PALIWANAG SA FORUM NG MARALITA

sadyang kaybigat ng tema, “Nothing for Us, Without Us”
sa sistemang bulok ba dukha pa’y makaaalpas
sa lipunang mapagsamantala at di parehas
laksa’y mahihirap, mayamang iilan, di patas

kahit sa isyung pabahay ng mga maralita
4PH ay para sa may pay slip, di sa wala
para lang sa may Pag-ibig, wala niyan ang dukha
mungkahi’y public housing ang ipatupad na sadya

dapat pabahay, serbisyong panlipunan, trabaho
ay magkasamang pag-usapan ng masa't gobyerno
pabahay ay hindi dapat batay sa market value
kundi sa capacity to pay ng dukha't obrero

subalit habang kapitalismo pa ang sistema
dukha'y lugmok ngunit huwag mawalan ng pag-asa
nararapat lamang ang maralita'y magkaisa
at wakasan ang pang-aapi't pagsasamantala

halina't katotohanang ito'y ipalaganap
baguhin na ang sistema nang malutas ang hirap
magagawa kung patuloy tayong magsusumikap
lipunan nati’y itayo nang ginhawa’y malasap

- gregoriovbituinjr.
05.21.2025

* matapos ang pagbigkas ng kinathang tula ay nagpaliwanag din ang makatang gala hinggil sa isyu ng maralita bilang sekretaryo heneral ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML); sumagot din ng ilang katanungan sa ginanap na urban poor forum sa Pilar Herrera Hall sa Ground Flr ng Palma Hall ng UPD, Mayo 21, 2025

Sabado, Mayo 17, 2025

Infusion complete

INFUSION COMPLETE

sa pandinig ko'y tila musika na
ang infusion complete pag naririnig
sa ospital, tanghali man, umaga
o madaling araw, o takipsilim

ibig sabihin, paubos ang dextrose
na dapat iyong palitan ng lubos
infusion complete ay biglang tutunog
kahit kami'y mahimbing sa pagtulog

di ka na maiinis pag ganito
gagawin mo lang, dapat kang alerto
kaya itatawag mo iyon sa nars
upang dextrose ay agad mapalitan

di mahalaga rito ang mainis
ang mahalaga'y gumaling si misis
mula sa istrok at abcess sa tiyan
sana'y gumaling na siyang tuluyan

- gregoriovbituinjr.
05.17.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/share/v/1AfxVNvCAH/ 

Pag-utot

PAG-UTOT

"nakautot ka na ba?" laging tanong
ng mga doktor, pati nars kay misis
na naka-NGT o nakapasak
ang tubo sa ilong upang kumain

pag nakautot daw pala'y maganda
sa kalusugan dahil may nilabas
na hangin sa tiyan lalo't naistrok
at may blood clot sa bituka si misis

bagamat walang kinaing natural
tanda ang pag-utot sa tinitingnan
upang guminhawa ang pakiramdam
at gumaganda na ang kalusugan

na tanda ng paggalaw ng bituka
may nilalabas na toxic o sobrang
hangin sa tiyan o kaya'y bakterya
salamat sa ibinahagi nila

- gregoriovbituinjr.
05.17.2025

* sinulat habang nagbabantay kay misis sa ospital
* NGT - nasogastric tube, o yaong ipinapasok na tubo sa ilong pababa sa lalamunan at esophagus, hanggang sa  loob ng tiyan sa pagbibigay ng pagkaing may nutrisyon

Biyernes, Mayo 16, 2025

Pagsakit ng kanang balikat

kahapon, sumakit ang kanyang kanang balikat
na di na niya maigalaw dahil sa istrok
na tila na-dislocate, o kaya'y napilayan
payo ng doktor kagabi, ipa-xray agad

sana'y hindi iyon panibagong karamdaman
bagamat matagalan pa raw yaong gamutan
sana'y makalabas na rin kami sa ospital
na higit isang buwan na rin, gayon katagal

ibig ding sabihin, iyon na'y nakararamdam
may pakiramdam na ang kanang naapektuhan
kung tutuusin, magandang senyales na iyan
upang aking asawa'y gumaling nang tuluyan

naka-iskedyul na ang xray ngayong umaga
kaya maaga akong gumising, naghanda na
hinihintay lang kung sinong susundo sa kanya
at sana'y maging maganda naman ang resulta

- gregoriovbituinjr.
05.16.2025

Lunes, Mayo 12, 2025

Tumanog

TUMANOG

nagisnan muli'y bagong salita
sa palaisipang inihandog
nabatid nang sinagutang sadya
iyang duwende pala'y tumanog

duwende'y tila wikang Kastila
at tumanog ay wikang Tagalog
sadyang mayaman ang ating wika
pag kinain ay nakabubusog

sa krosword maraming natatampok
na katagang animo'y kaylalim
na dapat namang ating maarok
at tila rosas na sinisimsim

sariling wika'y ating gamitin
sa mga kwento, tula't sanaysay
katha ng katha ng katha pa rin
hanggang mga akda'y mapaghusay

- gregoriovbituinjr.
05.12.2025

* palaisipan mula pahayagang Pilipino Star Ngayon, Mayo 12, 2025, p. 11

Linggo, Mayo 11, 2025

Gulunggulungan pala'y Adam's apple

GULUNGGULUNGAN PALA'Y ADAM'S APPLE

batid natin kung ano ang alak-alakan
o likod ng tuhod, nababaluktot naman
batid din natin pati ang kasukasuan
o sugpungan ng mga butong nag-ugnayan

sa Dalawa Pababa ng palaisipan
ang katanungan doon ay gulunggulungan
bago sa pandinig ko, ano kaya iyan?
at ang lumabas na sagot ay lalamunan

sinaliksik ko anong tamang kahulugan
at Adam's apple pala ito kung ituran
salamat sa lumikha ng palaisipan
may sarili pala tayong salita riyan

salamat sa bagong dagdag na kaalaman
na atin ding magagamit sa panitikan
sa pagkatha ng sanaysay, kwento't tula man
lalo sa nobelang aking nais simulan

- gregoriovbituinjr.
05.11.2025

* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Mayo 11, 2025, p. 14

Sabado, Mayo 10, 2025

Tahimik na pangangampanya sa ospital

TAHIMIK NA PANGANGAMPANYA SA OSPITAL

naisuot ko lang itong t-shirt kagabi
na bigay sa akin sa Miting de Avance
nina Ka Luke Espiritu at Ka Leody
de Guzman na Senador ng nakararami

ngayon na ang huling araw ng kampanyahan
at tahimik akong nangangampanya naman
bagamat bantay kay misis sa pagamutan 
habang siya'y nasa banig ng karamdaman

dapat magwagi ang dalawang kandidato 
upang may kasangga ang dalita't obrero 
bagong pulitika na ito, O Bayan ko
lilong dinastiya't trapo'y dapat matalo

sa pasilyo ng ospital naglakad-lakad 
sa kantina o parmasya ay nakaladlad
itong t-shirt, sa billing man ay magbabayad
sa physical therapy mang pawang banayad

dahil huling araw na, dapat may magawa
makumbinsi ang kapamilya, ang kadukha
kapuso, kumpare, sa layuning dakila
ipanalo ang kandidato ng paggawa

- gregoriovbituinjr.
05.10.2025

Tatlumpung segundong katahimikan, ani Ka Leody

TATLUMPUNG SEGUNDONG KATAHIMIKAN, ANI KA LEODY

tatlumpung segundo ang hiningi ni Ka Leody
kaunting katahimikan sa Miting de Avance
upang alalahanin ang pagpaslang sa Supremo
dahil kinabukasan ang anibersaryo nito

salamat, Ka Leody, sa iyong sinabing iyan
paggunita sa kinakalimutang kasaysayan
na sa tatlumpung segundo'y nakiisa ang madla
pati na nagsidalong manggagawa't maralita

kaarawan ng Supremo tuwing Nobyembre Trenta
ay sasabayan natin ng pagkilos sa kalsada
ngunit araw ng pagpaslang, bihirang gunitain
kagabi lang, buti't nasabi ni Ka Leody rin

maraming salamat sa paalala niyang iyon
sobra na ang kataksilan, lalo't mag-eeleksyon
burgesyang nagpapatay sa Supremo'y nararapat
mawala pati dinastiya'y mangatalo lahat

- gregoriovbituinjr.
05.10.2025

* naganap ang Miting de Avance nina #21 Ka Leody de Guzman at #25 Luke Espiritu para Senador sa Liwasang Bonifacio, Maynila, Mayo 9, 2025, kasabay ng ika-150 kaarawan ni Gregoria "Oriang" de Jesus, asawa ng Supremo at Lakambini ng Katipunan

* Mayo 10, 1897 nang pinaslang ng tropang Aguinaldo ang magkapatid na Procopio at Gat Andres Bonifacio sa Bundok Buntis, Maragondon, Cavite

Sariling magulang, kinatay ng anak

SARILING MAGULANG, KINATAY NG ANAK

dalawang magkaibang balita
na sadya namang nakabibigla:
nanay, anak pa yaong sumaksak
mag-asawa, pinatay ng anak

anak na walang utang na loob
sa isip anong nakakubakob
mental health problem ba'y masisisi
kung bakit ang ganito'y nangyari

mga suspek kaya'y nakadroga
kaya magulang ay biniktima
sa Saranggani't Albay naganap
ang mga pangyayaring kaysaklap

anang ulat, isa'y may depresyon
nang iniwan ng asawa iyon
ang isa'y posibleng naingayan
nang magising, ina'y tinarakan

para bang batas ay inutil
paanong ganito'y mapipigil
baka di sapat ang Mental Health Act
lalo't nangyari'y nakasisindak

- gregoriovbituinjr.
05.10.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Mayo 8, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2
* Republic Act No. 11036 - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, na mas kilala ring Mental Health Act of 2018

Sa ika-128 anibersaryo ng pagpaslang sa Supremo

SA IKA-128 ANIBERSARYO NG PAGPASLANG SA SUPREMO

pag-alala sa kamatayan ng Supremo
at ating bayaning Gat Andres Bonifacio
kasama ng kapatid niyang si Procopio
pinaslang sila ng pangkating Aguinaldo

kaya inaral ko ang ating kasaysayan
na sa wari ko'y pilit kinakaligtaan
bakit kapwa Katipunero ang dahilan
ng pagpaslang sa Supremo ng Katipunan

Mayo a-Nwebe, kaarawan ng maybahay
na si Oriang, Mayo a-Dyes, siya'y pinatay
ng mga taksil sa ating bayan, niluray
pati kanyang pagkatao, nakalulumbay

marahil si Oriang siya na'y hinahanap
sa kaarawan nitong dapat ay kalingap
kinabukasan pala'y napatay nang ganap
hanggang huli'y di man lang sila nagkausap

taaskamaong pagpupugay kay Gat Andres
sa adhikain nila't pakikipagtagis
upang lumaya ang bayan, di na magtiis
sa lilong burgesya't dayong mapagmalabis

- gregoriovbituinjr.
05.10.2025

Biyernes, Mayo 9, 2025

Kay-agang nawala ni Maliya Masongsong, 4

KAY-AGANG NAWALA NI MALIYA MASONGSONG, 4

kay-aga mong nawala, doon pa sa NAIA
dahil sa isang di inaasahang disgrasya
amang paalis ay hinatid lang ng pamilya
ngunit nabangga kayo ng isang sasakyan pa

"Anak ko iyan! Anak ko 'yung nasa ilalim!"
sigaw ng ama, si Maliya'y napailalim
sa itim na Ford Everest, sadyang anong lagim
na sa puso'y nakasusugat ng anong lalim

sadyang nakaiiyak ang ganitong nangyari
di mo mawaring magaganap ang aksidente
si Maliya ay tiyak may pangarap paglaki
ngunit wala nang lahat iyon, aking namuni

ang tsuper ay hawak na ng kapulisan ngayon
subalit sa pagninilay, kayrami kong tanong:
paano ba maiiwasan ang nangyaring iyon?
anong sistemang marapat? anong tamang aksyon?

nang di na mangyari ang maagang pagkawala
ng buhay, tulad ni Maliya, nakaluluha
kung anak ko siya, ang dibdib ko'y magigiba
sa ganyan, kalooban ninuman ay di handa

- gregoriovbituinjr.
05.09.2025

* ulat mula sa pahayagang Tempo, Mayo 6, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

Garapalan sa halalan

GARAPALAN SA HALALAN

dalawang komiks istrip mula sa
pahayagang kilala ng masa
na naglalarawan sa halalan
at sa kandidato't dinastiya
sa kampanyahang garapalan na

pawang magaling mag-analisa
yaong sumulat at dibuhista
hinggil sa parating na eleksyon
di raw boboto sa magnanakaw
kundi sa nagbigay ng ayuda

pawang mga patama talaga
sa pulitiko't sa pulitika
kaya dapat nang may pagbabago
upang magkaroon ng hustisya
ang masa't mabago ang sistema

- gregoriovbituinjr.
05.09.2025

* komiks na may petsang Mayo 8, 2025 mula sa pahayagang Remate, p.3, at Bulgar, p,5

Saplad at lantod

SAPLAD AT LANTOD

sa diksyunaryong Ingles-Tagalog nakita
na ang salin nitong dam ay prinsa o saplad
nakasalubong muli sa palaisipan
kaya agad nasagutan ang hinahanap

lantod naman ay narinig ko sa probinsya
ni ama, na singkahulugan pala'y landi
kaya sa palaisipan ay madali na
nasagot na nang walang pag-aatubili

mga payak na salita ito kahapon
na nahalukay muli sa matandang balon
ng kaalaman, magagamit muli ngayon
sa mga tula, kwento, sanaysay at layon

pawang salitang di mo sukat akalain
na bigla na lang lilitaw sa harap natin
patunay na walang luma kung gagamitin
tulad ng makatang ang tula'y tulay man din

- gregoriovbituinjr.
05.09.2025

* krosword mula sa pahayagang Bulgar, Mayo 8, 2025, p.9

Huwebes, Mayo 8, 2025

Kampanyador nagbabantay man sa ospital

KAMPANYADOR NAGBABANTAY MAN SA OSPITAL

bagamat nasa ospital at tensyonado
si misis ay nasa banig ng karamdaman
ay ginagawa pa rin ang mga layon ko
upang ipagwaging tunay ang kinatawan

ng mga manggagawa't dukha sa Senado
ipanalo sina Ka Leody de Guzman
at Luke Espiritu, mga lider-obrero
na pawang kasangga ng taong karaniwan

kaya kapag may pagkakataong lumabas
ang ilang polyeto'y ipinamamahagi
at ipinakikilala ang bagong landas
manggagawa naman sa Senado'y magwagi

mga simpleng kataga: sila'y ipanalo!
upang sa Senado'y may tinig ang paggawâ
Ka Leody de Guzman at Luke Espiritu
tiyak na may magagawa sa ating bansa!

- gregoriovbituinjr.
05.08.2025

* litratong kuha ng makatang gala sa isang lugar na nadaanan

Linggo, Mayo 4, 2025

Swallowing training

SWALLOWING TRAINING

sapagkat di pa kayang lumunok ng kinakain
may NGT o tubo sa ilong upang kumain
may therapist na sinasagawa'y swallowing training
ano't paano makakain at lumunok man din

kinakailanga'y one thousand eight hundred calorie
kaya may tubo pa muna sa ilong o NGT
may physical therapy, occupational therapy
upang naparalisang bahagi ay mapabuti

kayhirap pagmasdan subalit kinakaya ko lang
sa malao't madali'y makararaos din naman
ang aking misis mula sa banig ng karamdaman
habang sa swallowing training siya'y tinutulungan

naparalisang bahagi'y hawakan ng banayad
baka mapilay o tila kristal na mababasag
ang tuluyan niyang paggaling ang tangi kong hangad
sa anumang tulong at ambag, maraming salamat

- gregoriovbituinjr.
05.04.2025

* NGT - nasogastric tube

Sabado, Mayo 3, 2025

Isang buwan na ngayon sa ospital

ISANG BUWAN NA NGAYON SA OSPITAL

Abril a-Tres noong isinugod si misis
sa ospital sapagkat di na maigalaw
ang kanang kamay, braso, hita, binti, paa
na-istrok na pala, sabi ng mga doktor

aba'y ang petsa na ngayon ay Mayo a-Tres
isang buwan na pala kami sa ospital
hanggang ngayon, may kaba, pagdurusa'y ramdam
lito, naghahanap, nagugulumihanan

isang buwan din pala akong nakatira
sa ospital dahil nagbabantay sa kanya
ang asam ko'y tuluyan nang gumaling siya
habang naghahanap ng pambayad, ng pera

isang buwang singkad sa ospital na ito
matagal na gamutan pa raw na totoo
gagaling ka, lagi kong sabi sa misis ko
gagaling ka, nawa'y magdilang anghel ako

- gregoriovbituinjr.
05.03.2025

Ilang araw nang di makatula

ILANG ARAW NANG DI MAKATULA

ilang araw na rin pala akong di nakatula
planong bawat araw isang tula'y di na nagawa
ano kayang sanhi bakit di agad makakatha?
tensyonado't nasa ospital pa? natutulala?
gayong sa paligid ay kayrami ng isyu't paksa

nagtatampo ba sa akin ang musa ng panitik?
di na ba niya madama ang sa puso ko'y hibik?
dahil sa nangyari kay misis ay di makaimik?
dahil pag-usad ng pluma'y wala nang pagkasabik?
nangangayayat na't katawan ba'y tila titirik?

o dahil araw-araw ay pagod sa paglalakad
upang Guarantee Letter ay matanggap niring palad
upang maghanap ng perang sa ospital pambayad
laging pagod, mabilisang kilos, bawal makupad
ang nangyayari'y sa tula na lang nailalahad

- gregoriovbituinjr.
05.03.2025

Martes, Abril 29, 2025

Dalubkatawan pala'y anatomiya

DALUBKATAWAN PALA'Y ANATOMIYA

bagong kaalaman, bagong salita
para sa akin kahit ito'y luma
na krosword ang pinanggalingang sadya
tanong sa Una Pahalang pa lang nga

Dalubkatawan, ano nga ba iyan?
Anatomiya pala'y kasagutan
sa sariling wika'y katumbas niyan
at gamit din sa medisina't agham

na sa pagtula'y magagamit natin
pati na sa gawaing pagsasalin
laksang salita ma'y sasaliksikin
upang sariling wika'y paunlarin

salitang ganito'y ipalaganap
di lang sa agham, kundi pangungusap
sa anumang paksang naaapuhap
sa panitikan ma'y gamiting ganap

- gregoriovbituinjr.
04.29.2025

* palaisipan mula sa pahayagang Pang-Masa, Abril 28, 2025

Lunes, Abril 28, 2025

Pag di na ako nakatula

PAG DI NA AKO NAKATULA

sabi ko sa kanila, pag ako'y di na tumulâ
mag-alala na't baka may nangyari sa makatâ
baka ako'y naospital, patay na, o nawalâ
lalo't adhika ko, bawat araw may tulang kathâ

ngunit sino ba naman ang nagbabasa sa akin?
may pakialam ba sila sa tula ko't gawain?
madali lang naman nila akong balewalain
makatang laging tulala, na di dapat pansinin

nais ko lang sa manggagawa't bayan ay mag-ambag
ng kakayahan kong inaalay nang buong tatag
lalo na't bawat tula'y tulay sa pagpapahayag
upang bako-bakong daan ay tuluyang mapatag

maraming salamat sa lahat, maraming salamat
habang itinutula ko anumang madalumat

- gregoriovbituinjr.
04.28.2025

Linggo, Abril 27, 2025

Asukal na ama

ASUKAL NA AMA 

ang tanong sa Dalawa Pababa
ay Sugar Daddy, ano nga kaya?
Asukal na Ama ba'y sagot ko?
sapagkat tinagalog lang ito

lahat muna'y aking sinagutan
mga tanong Pababa't Pahalang
at sa kalaliman ay nahugot
ang di agad natingkalang sagot

at di pala Asukal na Ama
kaytamis mang ngiti ng dalaga
Palabigasan ang Sugar Daddy
huthutan ng pera ng babae

parehong labing-isa ang titik
nasagot gaano man katarik
sa diwa ang metaporang iyon
sa palaisipang mapanghamon

- gregoriovbituinjr.
04.27.2025

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Abril 25, 2025, p.7

Sabado, Abril 19, 2025

Umuwi muna sa bahay

UMUWI MUNA SA BAHAY

Sabado, umuwi muna ako sa bahay
mula ospital, nang dito magpahingalay
naiwan ang dalawang pamangkin ni Libay
pati kanyang hipag na sa dalawa'y nanay

lumipas ang mahigit na dalawang linggo
ngayon lang umuwi sa bahay naming ito
agad nagwalis ng sala, kusina't kwarto
nagsaing, nagluto, naglaba na rin dito

sa umaga balak bumalik ng ospital
marahil, matapos kumain ng almusal
upang tupdin ang tungkulin sa minamahal
kung saan nakaratay na roong kaytagal

kailangan din nating magpahingang sadya
babangon muli upang loob ay ihanda
at sa aming kama'y muli akong nahiga
mata'y pinikit nang may inaalagata

- gregoriovbituinjr.
04.19.2025

Biyernes, Abril 18, 2025

Aparato

APARATO

dapat ay matuto rin tayong
basahin yaong aparato
at mabatid kung anu-anong
kahulugan ng linya rito

mahalaga ang pagmonitor
sa pasyente, anong blood pressure,
respiration rate, temperature,
heart rate, at iba't ibang sensor

lalo't si misis naospital
kayrami ring dapat maaral
lalo't dito pa'y magtatagal
habang ako'y natitigagal

dapat kong lakasan ang loob
ang dibdib ma'y saklot ng takot
pag-ibig sa sinta'y marubdob 
sana'y paggaling ay maabot

- gregoriovbituinjr.
04.18.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/162x48EEmw/ 

Ako'y nauuhaw

AKO'Y NAUUHAW

"Ako'y nauuhaw!" sabi ni Hesus
habang nakabayubay siya sa krus
pangungusap na inalalang lubos
nang Semana Santa ay idinaos

"Ako'y nauuhaw!" ang pahiwatig
ni misis, habang siya'y nasa banig
ng karamdaman, akong umiibig
pinainom agad siya ng tubig

- gregoriovbituinjr.
04.18.2025

Huwebes, Abril 17, 2025

Walang pag-aari

WALANG PAG-AARI

pribadong pag-aari ang ugat ng kahirapan
at isa iyang katotohanang matutuklasan
pag pinag-aralan ang ekonomya at lipunan
katotohanang dapat tumagos sa sambayanan

subalit di iyan tinatanggap ng mga sakim
sa kapangyarihan at ng may budhing maiitim
tulad ng trapo't kapitalistang dulot ay lagim
kasamaan at kadilimang karima-rimarim

bago pa si Marx ay mayroon nang Marcus Aurelius
noong unang panahon ay batid na nilang lubos
pribadong pag-aari'y sanhi ng pambubusabos
at pagyurak ng dangal ng mga dukha't hikahos

halina't katotohanang ito'y ipalaganap
baguhin na ang sistema nang malutas ang hirap
magagawa kung patuloy tayong magsusumikap
upang ating kamtin ang ginhawang pinapangarap

- gregoriovbituinjr.
04.17.2025

Miyerkules, Abril 16, 2025

Bata, batay, bantay

BATA, BATAY, BANTAY

bata pa ako'y napag-aralan
sinong bayani't kabayanihan
kung saan kanilang pinaglaban
ang paglaya mula sa dayuhan

batay sa kasaysayan ng lahi
na kayraming bayaning nasawi
na paglaya ng bayan ang mithi
kalayaang dapat ipagwagi

kaya bantayan natin ang bansa
laban sa mga tuso't kuhila
tiyaking madla'y maging malaya
laban sa anumang pagbabanta

patuloy ang pagpapakasakit
sa masang ang buhay ay winaglit
patuloy tayong magmalasakit
upang ginhawa'y ating makamit

- gregoriovbituinjr.
04.16.2025

Nebulizer

NEBULIZER

animo'y ritwal ng pagpapausok
ang nebulizer sa bibig at ilong
sa paghinga'y pampaluwag ng daloy
at mapaunti ang plema sa loob

mula lima hanggang pitong minuto
subalit minsan pag may halong gamot
abot ng labindalawang minuto
tanong ko sa nars ay agad sinagot

may side effect daw ito: heart rate increase
subalit ito'y ilang saglit lamang
ngunit nebulizer ay dapat gawin 
kada anim na oras yaong ritwal

animo'y insenso subalit hindi
kundi siya'y mapalakas ang mithi
paggaling niya'y samo kong masidhi
labang ito sana'y maipagwagi

- gregoriovbituinjr.
04.16.2025

Pagbili ng gamot sa parmasiya

PAGBILI NG GAMOT SA PARMASIYA

madaling araw, may gamot na namang
binili sa pharmacy ng ospital
araw-gabi, maghahanap ng pera
upang may magastos pag kailangan

upang tuluyang gumaling si misis 
na naoperahan kamakailan
sa ulo't tiyan, abot hanggang langit 
samo kong gumaling siyang tuluyan

mahal ko, naririto lagi ako
upang pangalagaan kang totoo
gagawin ko lahat para sa iyo
ngunit sana'y dinggin ang aking samo

na sa karamdaman mo'y makaligtas
at sa problemang ito'y makaalpas

- gregoriovbituinjr.
04.16.2025

Martes, Abril 15, 2025

Bastos na kandidato sia

BASTOS NA KANDIDATO SIA

may bastos na kandidato
na ngayon ay tumatakbo
na vlogger ang sinisisi
imbes na kanyang sarili

binastos ang solo parent
na nais na makasiping
tila para siyang praning
eh, abogado pa man din

parang may toyo sa utak
nang-aapi't nanghahamak
di batid ang Safe Space Act
dapat kasuhan ang tunggak

sino siya? Ian Sia?
iyan siya, bastos siya!
di dapat iboto Sia
ng mamamayan, ng masa

- gregoriovbituinjr.
04.15.2025

* litrato mula sa Philippine Star, Abril 14, 2025, p.C2

Lunes, Abril 14, 2025

Panibagong laban

PANIBAGONG LABAN

tila ako nasa apoy
na nadadarang sa init
ngunit di dahong naluoy
sa suliraning kaylupit

ito'y panibagong laban
nang si misis ko'y gumaling
problemang dapat lagpasan
na sana'y aming kayanin

matagalang laban ito
dapat may lakas ng loob
anuma'y gawing totoo
at pagsikapang marubdob

habang nasa ospital pa 
alagaan siyang sukat
planuhin paglabas niya
ito ang nadadalumat

- gregoriovbituinjr.
04.14.2025

Paglipat ng silid

 PAGLIPAT NG SILID


kagabi ay inilipat siya ng silid
na magmula sa NeuroCritical Care Unit 
ay ibinaba na sa Progressive Care Unit
habang sa pisngi ko'y may luhang nangingilid

mula sa third floor, ngayon ay nasa basement na
maaari na akong magbantay sa kanya
dito ako mula gabi hanggang umaga
at sa mga susunod na gabi't araw pa

kanina, inexray siya't dugo'y kinuha
pati physical therapist tinesting siya
ineehersisyo ang kamay niya't paa
kwarto'y maluwag, natulog ako sa sopa

ang nadala ko lamang ay dalawang aklat
at maliit na kwaderno sa pagsusulat
habang nagbabantay, gamitin ko ang oras
upang kumatha kahit di dala ang laptop

- gregoriovbituinjr.
04.14.2025

Linggo, Abril 13, 2025

Naninilay

NANINILAY

baka magdyanitor na sa ospital
paraan ng pagbabayad ng utang
para lang kay misis na aking mahal
para may iambag kahit munti man

lahat ngayo'y pagbabakasakali
upang matamo lamang ang paggaling 
ni misis, na asam ko't minimithi
para sa kanya, anuma'y gagawin 

ayokong sa sinuman ay lumuhod
baka ngayon lang, ito'y gagawin ko
magpatirapa at maninikluhod
sa sinumang may salaping totoo

ako kaya'y tatanggaping artista
tulad ni Palito, parang kamukha
di rin Lito Lapid o FPJ ba
comedy ba'y mapapasok kong sadya

bayarin nga'y sadyang nakakabaliw
wala pa ang nobela kong gagawin
di ko na alam paano maaliw
sunod na hakbang, iniisip pa rin

- gregoriovbituinjr.
04.13.2025

Sabado, Abril 12, 2025

Pagdalaw sa puntod

PAGDALAW SA PUNTOD

dinalaw ko ang puntod ni Ama
sa petsang unang anibersaryo
ng kamatayan, kaya pamilya
ay nagsitungo sa sementaryo

matapos ang padasal, kainan
at nagsindi roon ng kandila
habang inaalaala naman
ang sa pamilya'y kanyang nagawa

maraming salamat sa iyo, Dad
sa pagpapalaki mo sa amin
at mabuhay kaming may dignidad
sinumang yuyurak, pipigilin

sa babang luksa, ako'y naroon
tahimik, panatag, mahinahon

- gregoriovbituinjr.
04.12.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/1C6oe2GsHG/ 

Babang luksa

BABANG LUKSA

ngayon ang unang anibersaryo
ng kamatayan ng aking ama
kaya bumiyahe muna ako
sakay ng bus papuntang probinsya

babang luksa raw ang tawag doon
pupuntahan ko na rin si Inay
at mga kapatid na naroon
at kung saan si Ama nahimlay

habang pansamantalang iniwan
ko muna si misis sa ospital
matapos ang babang luksa naman
sa probinsya'y di na magtatagal

sapagkat agad akong luluwas
nang madalaw sa gabi si misis
asam kong siya'y maging malakas
at ang paggaling niya'y bumilis

- gregoriovbituinjr.
04.12.2025

Biyernes, Abril 11, 2025

Pagpupugay, Chess National Master Racasa

PAGPUPUGAY, CHESS NATIONAL MASTER RACASA

pagpupugay, Antonella Berthe Racasa
Woman National Master, Arena FIDE Master
na kampyon sa paligsahang tinaguriang
Battle of the Calendrical Savants Tournament

"Calendrical" o ang "system for recording time"
"Savant" o "a very learned or talented person"
kumbaga'y labanan ng mga magagaling
at mabibilis na mag-isip sa larong chess

labingwalong taong gulang na manlalaro
na kinabukasan sa chess ay mahahango
bawat usad ng pyesa'y may dalang pangako
napakahusay pagkat nagkampyon sa buo

muli, saludo sa ipinakitang husay
na magagaling ang mga atletang Pinay
maging Judit Polgar, at muling magtagumpay
at sa buong mundo ay maging kampyong tunay

- gregoriovbituinjr.
04.11.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Abril 10, 2025, p.12

Pinainom si alaga

PINAINOM SI ALAGA

bago umalis sa tahanan
at tumungo sa pupuntahan
ay akin munang pinainom
si alagang uhaw na uhaw

at sabay din kaming kumain
sa akin ang tiyan ng isda
sa kanya ang ulo't iba pa
na ginagawa sa tuwina

sa bahay siya tumatambay
sa tahanan ay nagbabantay
laban sa dagang sasalakay
sadyang alaga siyang tunay

madalas ako'y may bitbit na
kay alaga kapag umuwi
sabay na kakain talaga
may bigay ako kahit munti

- gregoriovbituinjr.
04.11.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/1BdeeK3Vr2/ 

Huwebes, Abril 10, 2025

Di nakadalaw ngayong gabi

DI NAKADALAW NGAYONG GABI

ngayon lamang ako nag-absent sa pagdalaw
kay misis sa ospital, dahil ang kandado 
sa bahay ay na-lost thread, papunta na sana
sa ospital kaninang hapon, alas-singko

alas-sais hanggang alas-otso ng gabi
ang visiting hours, wala pa rin si Regine
kasama ni misis sa bahay at trabaho
mabuti't tinawagan ako ng doktora

mula sa infectious disease, na may nakita
silang dalawang klaseng bakterya sa tiyan
ngalan daw ng isang bakterya ay icolai
nagbigay silang antibiotic kay Libay

salamat at talagang inaasikaso
ang asawa kong dapat magpakatatag pa
dumating si Regine bandang alas-siyete
at ako'y umalis, pumunta sa palengke

hardware ay sarado na, alas-singko pa lang
at nag-ikot pa rin ako, walang mabilhan
ng susi't kandado para sa tarangkahan
mahal ko, sori, at di kita napuntahan

- gregoriovbituinjr.
04.10.2025

Pagdalaw kay Libay

PAGDALAW KAY LIBAY

tatlo kaming madalas dumalaw kay Libay
ako, ang kaibigan niya, at si bayaw
kaming tatlo'y talagang malapit na tunay
at sadyang nagtutulungan sa gabi't araw

isinugod sa ospital nang siya'y ma-istrok
dinala sa mga may alam sa history
ng kanyang sakit, ito'y malaking pagsubok
kaya madalas ay di ako mapakali

naoperahan na siya sa ulo't tiyan
ay, anong titindi nga ng tumamang sakit
"magpagaling ka!" sa kanya'y bulong ko naman
"magpalakas ka!" sa kanya'y lagi kong sambit

pag visiting hours, kami'y bumibisita
umaga'y sang-oras, gabi'y dalawang oras
habang iniisip saan kami kukuha
ng kaperahan, na pinaplanong madalas

mga kaibigan ni Libay nagnanais
siyang dalawin, ang tangi ko lamang bilin
sa visiting hours makikita si misis
ang asam ko'y tuluyan na siyang gumaling

- gregoriovbituinjr.
04.10.2025

Pagpisil sa kamay

muli, nasa ospital ako
upang kay misis ay dumalaw
siya'y muling tinitigan ko
hinawakan ang kanyang kamay

pinisil ang mga daliri
kamay ko'y pinisil din niya
tila pangarap niya't mithi
na kami'y muling magkasama

siya'y aking sinasabihan
nang sa loob ko'y bumubukal:
"pagaling ka! kaya mo iyan!
magpalakas ka, aking mahal!"

visiting hours na'y natapos
kaya ako na'y nagpaalam
babalikan ko siyang lubos
na pagsinta'y di mapaparam

- gregoriovbituinjr.
04.10.2025

Miyerkules, Abril 9, 2025

Pagsulyap

nandito akong muli sa ospital 
dinadalaw siya pag visiting hours
at tinitigan ko na naman siya
ngunit di muna ako nagpakita

kagabi, nang siya na'y magkamalay
kinausap ko, nagpilit gumalaw
luha'y pumatak at nais yumakap
buti't nasalo, buti't di bumagsak

buti't siya'y agad kong naagapan
kaya ngayon ay nakatitig lamang
operasyon niya sa ulo't tiyan
kahapon ng hapon katatapos lang

ayoko muna siyang abalahin
dapat muna siyang pagpahingahin
ilang araw muna'y palilipasin
pag handa na, saka siya dalawin

- gregoriovbituinjr.
04.09.2025

Pag-ambag ng dugo

PAG-AMBAG NG DUGO

nasalinan siya ng dugo ng Oktubre
nang maospital si misis hanggang Disyembre
ngayong Abril, nasa ospital muli kami
muling sinalinan ng dugo si Liberty

di na niya maigalaw ang paa't kamay
nakailang bag na rin ng dugo si Libay
lalo't hemoglobin niya'y kaybabang tunay
kaya naisip ko ring dugo'y makapagbigay

nang minsang makita ko ang Philippine Red Cross
sa isang mall ay nag-ambag na akong lubos
dugo ko'y binigay para sa mga kapos
five hundred CC lang, di naman mauubos

ang dugo kong B na dumaloy sa katawan
na nais kong iambag para sa sinuman
isang bag man lang sa loob ng tatlong buwan
nang may maitulong sa nangangailangan

panata ko na ngayong dugo ko'y iambag
upang sa pasyente'y may dugong maidagdag
upang may kailangan nito'y mapanatag 
tulad ni misis na sana'y magpakatatag

- gregoriovbituinjr.
04.09.2025

* kinatha sa Araw ng Kagitingan, Abril 9, 2025
* litratong kuha noong Marso 6, 2025

Tatlong Grade 12, nanggahasa ng Grade 11

TATLONG GRADE 12, NANGGAHASA NG GRADE 11

krimen itong anong tindi
dahil ang tatlong kaklase
ang humalay sa babae
sadyang napakasalbahe
pagkatao na'y winaksi

nakipag-inuman pala
at nalasing ang biktima
saka ginahasa siya
nang magmadaling araw na

payo sa kadalagahan
huwag makipag-inuman
sa mga kalalakihan
kung puri'y mabubuyangyang
nang dahil sa kalasingan

sa puri niya'y nasabik
ang tatlong kaklaseng suspek
buti't sila na'y nadakip
at ngayon ay nakapiit

- gregoriovbituinjr.
04.09.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Abril 9, 2025, Araw ng Kagitingan

Bastos na pulitiko, huwag iboto

BASTOS NA PULITIKO, HUWAG IBOTO

bastos na pulitiko 
na walang pagkatao
huwag SIA iboto
di dapat ipanalo

ang tulad niyang bastos
sa etika ay kapos
ay dapat kinakalos
nang di tularang lubos

tila ba puso'y halang
sapagkat walang galang
nasa puso't isipan
ay pawang kalaswaan

ang mga trapong ulol
na ugali'y masahol
ay dapat pinupukol
ng bato ng pagtutol

ang tulad niya'y praning 
na mababa ang tingin
sa mga solo parent
abogadong libugin

akala'y macho siya
ay wala palang kwenta
ang pagkatao niya
lalo't bastos talaga

- gregoriovbituinjr.
04.09.2025

* sinulat sa Araw ng Kagitingan, Abril 9, 2025
* editoryal mula sa Bulgar, Abril 8, 2025. p.3

Martes, Abril 8, 2025

Matapos ang ikalawang operasyon

MATAPOS ANG IKALAWANG OPERASYON 

nakita ko si misis sa operating room
bago lumabas upang madala sa kwarto
matapos gawin ang dalawang operasyon
habang si misis ay naroong nakatubo

mga doktor at nars inihatid na siya
upang doon ay pangalagaang totoo
paglabas sa O.R., sinabayan ko sila
habang may luhang nangingilid sa pisngi ko

una ay sa ulo siya inoperahan
nang dahil sa pamamaga ng kanyang utak
ikalawa'y tinanggal ang abscess sa tiyan
o malaking nana sa tiyan nagsitambak

unang operasyon, higit dalawang oras
ikalawa nama'y tatlong oras mahigit
matagal-tagal din bago pa makalabas
mahalaga'y lampasan ang buhay sa bingit

matagal pa ang laban ni misis, matagal
ngunit laban niya sana'y kanyang kayanin
ako'y naritong patuloy na nagmamahal
mabuhay lang siya, lahat aking gagawin

- gregoriovbituinjr.
04.08.2025

* naisulat bandang alauna y media ng hapon sa NeuroCritical Care Unit (NCCU), Abril 8, 2025